Ademwerk

1.1 Welkom

Welkom bij ‘Werken met Adem I’.
Adem is geen intellectuele bezigheid, en toch probeer ik je in deze reader mee te nemen langs belangrijke aspecten over onze adem zodat je ook meer begrip opbouwt over wat er fysiek gebeurd en waarom we de dingen doen die we doen. Ademen is het eerste wat we doen na geboorte. En we overlijden als we de laatste adem uitblazen.
Ons lichaam weet precies hoe te ademen om te overleven. Elke cel in ons lichaam is afhankelijk van hoe je ademt. De afgelopen decennia zijn we alles sneller gaan doen. We lopen sneller, we praten sneller, we leven
sneller en we ademen sneller. Ons zenuwsysteem heeft zich alleen nog niet aangepast aan deze
versnelling. We voelen ons burn-out, gestrest, wat afwezig, krijgen fysieke klachten en/of raken het
contact met ons lijf kwijt. Voor meer energie hebben we allerlei oplossingen gevonden, denk aan
cafeïne, suiker, nicotine of we nemen dosis aan kruiden en vitaminen. Of we gaan gezonder leven,
meer sporten en veel moeite doen om meer balans te brengen tussen werk en privé. Zelden denken
we aan onze adem om ons beter te voelen. Dat terwijl onze adem een centrale functie heeft in alles
wat we doen. Onze adem is makkelijk toegankelijk en een enorme bron om vitale energie te creëren
en onderhouden.
En hier gaan we deze vier lesdagen dieper in duiken.
Ik wens je veel plezier met de lessen, het materiaal en de oefeningen!

1.2 Adem

Zoals gezegd, adem helpt je te overleven. Ook helpt het je om vrij te leven. Ondanks dat het een
autonome functie is, kunnen we door stress, spanning en trauma’s onbewust onze adem vastzetten
in een minder gezond patroon. Dit minder gezonde patroon zorgt nog steeds dat je overleeft, maar
het belemmert je daadwerkelijk te leven.
Probeer maar eens. Verkort je adem maar iets, adem iets hoger in je borst en verkramp je schouders.
Kun je vanuit deze houding spontaan en met een open blik je ding doen in de wereld? Je merkt
wellicht van alles op zowel fysiek, emotioneel als mentaal niveau. Fysiek merk je waarschijnlijk dat er
veel meer wordt aangespannen dan ik je vraag te doen. Emotioneel zul je merken dat je stemming
zich aanpast op deze houding. En kun je mentaal nog helemaal helder nadenken?
We vergroten dit nu uit, maar dit geeft wel een eerste gevoel bij hoe onze adem een invloed heeft op
verschillende niveaus van ons menszijn. En dit is hoe veel mensen er de hele dag bij lopen. Misschien
geldt dat ook voor jou, of herken je het bij cliënten.

1.2.1 Een stukje geschiedenis

Lang is de adem onlosmakelijk verbonden geweest met gezondheid, bewustzijn en spirit. Het is nog
maar kort dat we het oppervlakkiger zijn gaan zien als de uitwisseling van gassen, en dan met name
zuurstof (O2) en kooldioxide (CO2). In Sanskriet bestaat het woord atman, wat zelf, ziel, bewustzijn
en de diepere essentie van ik betekent. Ook in andere talen zien we de verwantschap tussen deze
begrippen. In het Grieks staat in pneuma voor lucht in beweging, adem. In religieuze context wordt
pneuma gebruikt als spirit of ziel. Het Latijnse woord spiritus betekent adem van het leven en
levenskracht. Het Japanse woord ki wordt vaak vertaald als levensenergie, maar letterlijk betekent
het gas of lucht. En tenslotte bestaat het Chinese karakter voor adem uit drie karakters die de
bewuste zelf of hart betekenen.
Ook vandaag zien we nog dat de kracht van adem in onze taal veel voorkomt. Denk aan ‘even een
luchtje scheppen’, ‘een lange adem hebben’ of ‘het gaat er om wie de langste adem heeft’, ‘met
ingehouden adem luisteren’, ‘naar adem snakken’, ‘adembenemend mooi’, ‘de hete adem in
iemands nek voelen’, ‘hij hield zijn adem in’, ‘iets in één adem zeggen’, ‘even op adem komen’, ‘weer
adem kunnen halen’ etc. etc.
Evenals andere functies in ons lijf, is medisch gezien onze adem steeds meer een mechanische
functie van ons lijf geworden. Wel een belangrijke, want het staat aan de wieg van veel belangrijke
processen in ons lijf.
1.3 Drie manieren om onze adem te gebruiken
Onze adem is één van de weinige autonome functies die we ook bewust kunnen beïnvloeden. Ik kan
bewust spelen met bijvoorbeeld de duur van mijn in- of uitademhaling. Ook kan ik mijn adem
inhouden, al neemt de autonome functie het altijd over als we dat te lang laten duren.
In Werken met Adem I en II zijn er drie manieren waarop we de adem gebruiken:

Dagelijkse adem
Dit is zoals je onbewust ademt, de hele dag door. Als de dagelijkse ademhaling functioneel is,
dan past de adem zich aan aan de activiteit die we doen. En nemen we precies zoveel lucht
tot ons als nodig voor deze activiteit. Dus als ik hardloop wil ik meer lucht tot me nemen, dan
wanneer ik rustig op de bank zit. En ik wil ook dat mijn adem zich zo snel mogelijk aanpast
aan mijn activiteit. Ons ademcentrum in onze hersenen bepaalt wanneer we weer een
ademteug moeten nemen.
Maar dit ademcentrum kan ook ontregeld raken, door spanning, stress, trauma of andere
ervaringen. Overademen of hyperventilatie zijn de meest bekende dysfunctionele
ademmanieren. Maar het kan ook zijn dat je bijvoorbeeld amper ademt. Of je adem inhoudt.
Dit doen we bijvoorbeeld als we ergens over nadenken of achter de computer bezig zijn.
Vaak zetten we deze patronen vast en ademen we de hele dag op deze dysfunctionele
manier. Met allerlei lichamelijke en psychische klachten als gevolg.

Regulerende adem
Er zijn twee belangrijke aspecten die maken dat we onze adem ook kunnen gebruiken om
onszelf te reguleren. Dat betekent dat als we gestresst zijn in een situatie, ergens van
schrikken of getriggerd raken we met ademhalingstechnieken onszelf kunnen reguleren. We
sturen op een rustiger of snellere ademhaling. En we kunnen sturen op meer adempauze,
etc.
Het tweede aspect is dat de adem is gekoppeld aan ons autonome zenuwsysteem. Een deel
van dit zenuwsysteem gaat over actief zijn en dingen doen. Dit deel is ook gekoppeld aan
stress en triggers. En heeft een effect op onze inademing. Het andere deel gaat over
ontspannen en onze spijsvertering. Dit deel kunnen we beïnvloeden met onze uitademing.
Kort gezegd kunnen we onszelf dus meer ontspannen door onze uitademing iets te verlengen
of juist activeren door meer te focussen op onze inademing. Zo kunnen we de adem inzetten
om onszelf te reguleren.

Proces adem
De derde manier om onze adem te gebruiken is om proces op te wekken, dit is ook beter
bekend als de verbonden ademhaling. In Werken met Adem I raken we hier zeker aan, maar
vooral in Werken met Adem II duiken we hier dieper in. Door meer, dieper en intensiever te
ademen brengen we meer activatie in het lijf en zetten we energie in beweging. Op de juiste
manier kost dit weinig moeite. Als ademcoach kunnen we onze cliënt helpen om spanning en
stress te ontladen op de plekken waar de energie niet zo goed door kan stromen.
In de komende hoofdstukken ga ik dieper in op deze drie manieren waarop we onze adem kunnen
gebruiken. In hoofdstuk 2 leer je meer over de fysiologie van adem, zowel over het ademstelsel als
over de chemische processen. In hoofdstuk 3 leer je meer over functioneel en dysfunctioneel
ademen. En deze ook te analyseren bij jezelf en bij anderen. Ook gaan we kijken naar interventies.
Zowel voor wat betreft het verbeteren van de dagelijkse adem. Als dat je interventies leert zodat de
adem voor regulatie gebruikt kan worden door jouzelf of je cliënt. Je vindt dus veel oefeningen in
deze reader.
Je kunt je cliënten nooit verder meenemen in hun proces dan jezelf bent geweest. Dus de oefeningen
zijn er ook voor jou om je eigen adem beter op orde brengen en te ontdekken hoe de oefeningen in
je lijf werken.

1.4 Invalshoeken

Het ademstelsel is ingewikkeld en heeft een belangrijke invloed op onze gezondheid en hoe we ons
mentaal voelen. Alleen met een set ademoefeningen komen we er dus niet. In deze training leer je
oefeningen uit diverse invalshoeken, allemaal gericht om de adem en energie vrijer door het lijf te
laten stromen:

• Ademoefeningen
Ademoefeningen zijn er een vele soorten en maten. Voor wat betreft de dagelijkse adem is
deze training vooral geïnspireerd op de Buteyko methode en de Methode van Dixhoorn. De
Buteyko methode is er vooral op gericht dat je leert minder te ademen. Het helpt het lijf
weer een gezonde balans tussen zuurstof en kooldioxide te creëren. In de Methode van
Dixhoorn is een methode voor spanningsregulatie waarbij de adem een belangrijke rol
speelt.
Daarnaast leer je ook ademoefeningen in combinatie met beweging en oefeningen die uit
andere stromingen en de yoga komen.

• Fysieke oefeningen die zich richt op spieren en skelet
Als we meer ademruimte willen creëren moeten we ook naar de anatomie van ons lijf kijken
en wat daar vast kan zitten. Je leert allerlei oefeningen die je voor jezelf of in sessies kunt
inzetten om de ademruimte weer helemaal te benutten. Dit is een combinatie van yoga-oefeningen
en oefeningen uit de Methode van Dixhoorn. Allen specifiek gericht op de adem
en lichaamshouding zodat de adem beter kan vloeien.

• Bio-energetica
In de bio-energetica gebruiken we specifieke oefeningen om te werken met
spanningspatronen in het lichaam. Het uitgangspunt hierbij is dat chronische
spanningspatronen een oorsprong hebben in onopgeloste emotionele spanningen die zich
hebben vastgezet in het lichaam. Dit heeft een effect op iemands energieniveau,
beweeglijkheid en zelfexpressie. Bio-energetica oefeningen werken met adem en beweging
en zorgen er voor dat de energie weer meer kan stromen. Het uitgangspunt in deze
oefeningen is het principe van pulseren, van expansie en contractie van energie, van lading
en ontlading.