De effecten van massagetherapie als onderdeel van pijnmanagement in (acute) zorginstellingen.

Wetenschappelijk onderzoek naar massage en massagetherapie is een blog die antwoord geeft op de vraag of massage als aanvullende therapie, die meestal door artsen wel als heilzaam wordt gezien, maar is dat ook zo?

Uit eerdere onderzoeken in ziekenhuizen is gebleken dat bij hoge niveaus van stress en angst bij de patiënt het herstel wordt vertraagd, het verblijf in het ziekenhuis wordt verlengd en inname van kalmerende middelen wordt verhoogd. Stress en angst verergeren de pijn, beperken het lichamelijke functioneren, inclusief de mogelijkheid te hoesten, diep in te ademen, te bewegen, te slapen en zelfverzorgende activiteiten uit te voeren.

 

Patiënten in ziekenhuizen noemen de volgende stressoren: lawaai, slaap te kort, sociale isolatie, gedwongen stilliggen, pijn van en door alle behandelingen, angst en stress die wordt gevoeld tijdens de behandelingen. In een kliniek in Minnesota werd na systematisch evalueren van ervaringen van patiënten geconcludeerd dat deze ‘spanning, stress, pijn en angst’ de grootste uitdagingen vormen voor patiënten. De integratie van massagetherapie in het zorgplan bleek een enorme stap voorwaarts te zijn bij erkenning van pijn als vijfde vitale functie, na hartslag, ademhaling, temperatuur en bloeddruk. Na deze studie kon er worden geconcludeerd dat het belangrijk is patiëntenzorg op een holistische manier aan te pakken.

De uitkomst van wetenschappelijk onderzoek naar massage

Onderzoek heeft uitgewezen dat massagetherapie een effectief middel is bij pijn management, met als bijkomend voordeel nog dat er geen ongewenste bijwerkingen zijn. Een studie hiernaar in de kliniek in Minnesota, waarbij 58 postoperatieve hartpatiënten 1 tot 3 massagetherapie sessies ontvingen, leverde zulk overtuigend bewijs dat er meteen een massagetherapeut fulltime werd ingehuurd op de klinische afdeling. Hartoperatie patiënten klagen vaak over pijn in de rug, schouders nek door stress, spanning en angst. Als massagetherapie wordt toegevoegd aan het postoperatieve protocol bleek er minder medicatie nodig te zijn.

 

In zorginstellingen worden patiënten te weinig liefdevol aangeraakt.

Massagetherapie zorgt voor een ontspanningsreactie (o.a. lagere bloeddruk, lagere hartslag, verhoging van het oxytocine niveau, verlaging van het cortisol niveau) die kalmte creëert waardoor de patiënt kan rusten, wat weer belangrijk is voor genezing en herstel.

Een klinische proef heeft bewezen dat een rugmassage van 20 minuten voor een operatie voor een verlaging van de bloeddruk van de patiënt zorgt. Slaap te kort in een zorginstelling wordt meestal met medicijnen opgelost. Voor de meeste patiënten zou een niet-farmacologische oplossing veel beter zijn. Bij meerdere proeven is bewezen dat patiënten door massagetherapie tijdens de opname minder gestrest werden, zich minder depressief voelden, minder pijn ervaarden en beter gingen slapen.

Massagetherapie lijkt het helende vermogen van een patiënt dus te vergroten. De onderzoekers wilden met een wetenschappelijk onderzoek bevestigen dat massagetherapie belangrijk is als onderdeel van pijnmanagement.

Participanten en methode

Het onderzoek is gedaan in een lokaal non-profit ziekenhuis in het zuidwesten van Amerika, bij 65 patiënten die daar zijn opgenomen. De patiënten moesten toestemming hebben van hun arts om massagetherapie te ondergaan, ze moesten in staat zijn een toestemmingsformulier te ondertekenen en ze moesten bereid zijn feedback te geven. De patiënten konden elk moment stoppen met deelname aan het onderzoek. Drie ervaren massage therapeuten, die al werkzaam waren in het ziekenhuis deden de behandelingen voor het onderzoek. Zij zijn alle drie extra geschoold voor het behandelen van gehospitaliseerde patiënten met een broze gezondheid.

De massages, in bed gegeven, duurden ongeveer een half uur, afhankelijk van de conditie van de patiënt. De behandelingen bestonden uit zachte klassieke massage, acupressuur, cranio sacraal massage en myofasciale massage.

De behandelde delen van het lichaam varieerden, maar het meest werden het hoofd, nek, schouders, rug en de voeten behandeld. De deelnemers konden kiezen of er geparfumeerde of ongeparfumeerde olie werd gebruikt en of er wel of geen muziek werd gedraaid tijdens de behandeling.

 

Patiënten vulden een vragenlijst in met vragen als:

• De lengte van het verblijf in het ziekenhuis
• Het aantal ontvangen massages
• Of de massage voor verbetering hadden gezorgd voor wat betreft de pijn, het gevoel van ontspanning, het slapen, het algehele herstel
• Of de inname van medicatie was veranderd na het ondergaan van de massages
• Hoelang het effect van de massages voelbaar was
• Of de patiënten van plan waren verder te gaan met massagetherapie

De verpleging moest ook vragen beantwoorden en de patiënt vulde na ontslag uit het ziekenhuis nog een keer een vragenlijst in. Daarna werden alle gegevens verzameld en gecategoriseerd en beoordeeld.

De resultaten van wetenschappelijk onderzoek naar massage

Van de 65 patiënten waarmee het onderzoek werd begonnen, hebben 53 participanten het hele onderzoek afgerond.

De pijn werd gemeten aan de hand van een cijfer tussen 0 en 10 (waarbij 0 geen pijn is en 10 ondraaglijke pijn).

Voor aanvang van de behandelingen werd een pijnniveau van 5.18 opgegeven en na de behandelingen was dat een 2.33. De geobserveerde vermindering van de pijn vertoont een statistisch significant verschil.

De effecten van de massagetherapie duurden:

• 1 – 4 uur bij 34 participanten (53.1%)
• 4 – 8 uur bij 13 participanten (20,3%)
• 8 – 24 uur bij 9 participanten (14,1%)
• meer dan 24 uur bij 7 participanten (10,9%)

67.2 % van de participanten wilden verder gaan met massagetherapie tijdens hun herstelperiode.

De participanten gaven aan een vooruitgang te ervaren op alle onderzochte gebieden. De meest significante resultaten werden gemeld over het algehele pijnniveau, het emotionele welzijn, het gevoel van ontspanning en het vermogen om te slapen.

Meer dan de helft van de participanten gaf aan met minder pijnmedicatie af te kunnen na de behandelingen.

De verlichting van de pijn zorgde vaak voor een directe mogelijkheid om te slapen. Een verpleegkundige noteerde: ‘de patiënt meldt een gevoel van ontspanning en vermindering van pijn na de massage en slaapt 3 uur’.

Het gevoel van ontspanning speelt een belangrijke rol bij het helingsproces van de patiënt. Meer dan de helft van de participanten meldt een toename van ontspanning, vermindering van spierspanning en een toename van een gevoel van welzijn.

Een patiënt noteerde: ‘door de massage ging ik me fysiek, emotioneel en spiritueel beter voelen, ik werd geduldiger en minder angstig en ik voelde minder pijn’. Een ander noteerde: ‘de massagetherapie zorgde voor een helende ervaring, fysiek en emotioneel’.

Conclusie

Het doel van het onderzoek was uit te zoeken of massagetherapie effect kon hebben op de pijnervaring van patiënten. De voordelen van massagetherapie voor patiënten met verschillende ziektes is bewezen. Het onderzoek laat een significant verschil zien in pijnscores voor en na de massages. De afname van het gebruik van pijnmedicatie onderbouwt deze bevinding. De meeste patiënten voelden effect van de massage nog 1 tot 4 uur na de behandeling, sommige participanten voelden het effect nog na meer dan 24 uur!

Niet alleen werd er een afname van pijn gerapporteerd ook voelden de patiënten door de massagetherapie een toename van ontspanning en van hun emotionele welzijn, verbeterde de slaap, werd er een toename van mobiliteit ervaren en een sneller herstel.

In 98 % van de gevallen werd er een toename gerapporteerd van het algehele gevoel van ontspanning. Ook werd er een afname gevoeld van het gevoel van isolatie en eenzaamheid.

Tot slot

De uitkomst van het onderzoek verbaasd me niet. Ik heb inmiddels genoeg gelezen en genoeg massages gegeven en zelf mogen ondergaan om te weten dat een massage echt heel goed is voor je: je gaat je meer ontspannen voelen én opgewekter en je gaat er beter van slapen etc. Maar aan de andere kant was ik toch weer wel verrast… Het effect van de massagetherapie is groot, het artikel is al gepubliceerd in 2010, je zou dan verwachten dat er nu in 2018 veel meer gebruik zou worden gemaakt van massagetherapie

In iedere geval ga ik door een artikel over wetenschappelijk onderzoek naar massage als dit nog meer geloven in mijn werk als massagetherapeut. Ik word erdoor geïnspireerd!

Door Marieke Brinkman (afsgestudeerd opleiding massagetherapeut)