De psoas ontleed…een bijzondere spier
In deze blog duiken we in de psoas. Een hele belangrijke spier die elke lichaamswerker zal kennen. Met deze blog krijg je een uitgebreid overzicht over alle ‘waardes’ van deze spier en ontdek je waarom deze spier zo interessant is. De reden van deze blog is de cursus psoas release die we sinds dit jaar aanbieden.
Psoas anatomisch
De Iliopsoas of psoas spier in gezonde staat is de fysieke kern van een lichaam. (Van belang om te benoemen is wat we bedoelen met het lichaam: – de psychosomatische eenheid van het fysieke lichaam, het emotionele- of pijnlichaam en wat we spirit/ ziel of essentie noemen) dat in balans is . Hij is van essentieel belang voor ons gevoel van centrum en evenwicht, voor bewegings- coördinatie, lichaamshouding en gewricht- rotatie. Ook beïnvloedt de conditie van de psoas ons circulatiesysteem, het naar behoren functioneren van onze organen en het ademhaling- diafragma. Deze massieve spier van ongeveer 40 cm lang verbindt de ribbenkast, het diafragma en de romp rechtstreeks met de benen. Deze spieren bevinden zich aan beide kanten van de wervelkolom. Ze bestaan uit een psoas major en psoas minor.
Psoas: De spier die rug en been verbind
De psoas major begint bij de wervelkolom en is direct verbonden met de 12e borstwervel, (thoracale 12…kan ook aan T11 of T 10 zijn) en met alle 5 lenden wervels (lumbale wervels 1-5).Hij loopt door het bekken heen over het heupgewricht en hecht zich aan de binnenzijde van de trochanter minor (boven-binnenzijde van het dijbeen/femur, waar zich een uitsteeksel voor deze spier- aanhechting bevindt.)
De spier is niet direct verbonden met het bekken. Wel wordt het bekken door deze spier beïnvloed en via zijn verbinding met de thorax en met de dijbenen en ook door zijn verbinding met de iliacus spier aan de binnenzijde van het heupbot. Daarmee wordt het bovenlichaam verbonden met het onderlichaam (via T12 – L 1 t/m 5 – kleine trochanter). Deze dynamische spier masseert bij elke stap die je neemt je wervels, de tussenwervel- ruimtes, je zachte weefsels en je organen.
De iliacus is een waaiervormige spier aan de binnenzijde van het heupbeen die eveneens hecht aan de trochanter minor.De iliacus en de psoas worden samen de iliopsoas genoemd.De tonus (spierspanning) van de spier beïnvloedt het gehele bekkengebied via haar fasciale verbinding met de iliacus. Van de andere kant hebben de iliacus, de organen (ingewanden) en de lumbale zenuwknopen (ganglia) invloed op de gezondheid en vitaliteit.
De iliacus is een waaiervormige spier aan de binnenzijde van het heupbeen die eveneens hecht aan de trochanter minor.De iliacus en de psoas worden samen de iliopsoas genoemd.De tonus (spierspanning) van de spier beïnvloedt het gehele bekkengebied via haar fasciale verbinding met de iliacus. Van de andere kant hebben de iliacus, de organen (ingewanden) en de lumbale zenuwknopen (ganglia) invloed op de gezondheid en vitaliteit.
Psoas fysiologisch
De minor spier is aan het verdwijnen (komt nog slechts 40 % voor).Deze begint bij T 12 en hecht aan de bekkenrand (eminentia iliopubica). Waarschijnlijk is deze spier aan het verdwijnen sinds we evolueerden van een voorover gebogen naar een rechtopstaand wezen. Het is mogelijk om slechts 1 psoas minor te hebben (aan een kant), aan beide zijden, of helemaal geen. Gevoelsmatig wordt de spier doorgaans bij het heupgewricht het makkelijkst ervaren. Zij verleent als een plank steun aan de organen. Door en rondom de psoas vinden we het complexe netwerk van zenuwen in de lumbale zenuwvlecht.
De psoas is onderdeel van het complexe communicatiesysteem tussen de ingewanden en de hersenen. Door specifieke wervels aan te draaien reageert zij op signalen tussen beide systemen. De lumbale zenuwknopen kunnen worden beschouwd als onze buikhersenen. De psoas en ons ʻbuikgevoelʼ bevinden zich in hetzelfde gebied. De psoas en het ademhaling- diafragma zijn beide verbonden aan T 12 en komen samen bij de zonnevlecht of plexus solaris. De zonnevlecht valt samen met het 3e chakra en is energetisch gezien het centrum voor kracht, wil en gevoelens.
De kern onder druk
De psoas raakt verkrampt/ verkort als reactie op verwondingen/ kwetsuren, door een slechte lichaamshouding, door te lang en teveel zitten, te weinig beweging, door stress van elke aard, door pijn, angst, schrik, boosheid, (verbaal/ emotioneel geweld, seksueel misbruik en andere traumatiserende invloeden). De verkramping die dan ontstaan veranderen het bio- mechanisme van het bekken, de lumbale, thoracale en zelfs cervicale wervels. Met name onderrugpijn- en klachten zijn vaak een uiting van een psoas die uit balans is. Hij kan de wervelkolom naar links of rechts torderen, naar voren trekken, het bekken in allerlei vervormingen draaien. Regelmatig verkort hij aan één kant en trekt hierdoor de wervelkolom en/of het bekken naar de dominante kant toe. Dit kan resulteren in:
- scoliose
- kyphose
- lordose
- trigger points
- en spasmes in de rugspieren die zich verzetten tegen de ontwrichtende trekkracht.
Ida Rolf
De psoas zal verkrampt blijven door verkeerde houdings- gewoonten en door niet of onvoldoende verwerkt trauma. We hebben dan een ‘ normaal ‘ of ‘ aangewend/ geconditioneerd ‘ patroon ontwikkeld van ongemerkt vasthouden en aangespannen houden, wat disfunctioneel is. Ida Rolf (Rolfing) schreef: “een verzwakte of slechter functionerende psoas flext het lichaam op chronische wijze op het niveau van de liezen. Daardoor wordt een optimale verticale, opgerichte houding belemmerd”.
Psoas emotioneel
De psoas kan gezien worden als de angst- spier. Zij reageert primair door contractie bij angst. Met name de angst om te vallen of in te storten (collapse). Haar instinctieve overlevings- functie is de vecht, vlucht, bevriezing- respons. Wanneer je je om realistische redenen bedreigd of onveilig voelt, of op basis van vooronderstellingen, eerdere vergelijkbare ervaringen, angsten en aannames, bereidt de psoas je voor om te vechten, te vluchten, of maakt ze je immobiel door te bevriezen. Ook kan ze je doen oprollen in een zelf- beschermende houding (denk aan de foetus- houding die cliënten soms spontaan aannemen). Of je patroon nu vechten is, vluchten, bevriezen, of strijdvaardig/ bekwaam zijn is afhankelijk van jouw unieke persoonlijkheid en conditionering.
Traumasporen
De psoas speelt tevens een hoofdrol bij het herstel van trauma. Niet opgelost trauma is opgeslagen in het onderbewustzijn en uit zich in het lichaam onder andere als chronische (spier)spanning. Je zou kunnen zeggen dat het cel- geheugen de fysieke uiting is van het onderbewuste geheugen. De psoas fungeert als een vangnet voor de verdrongen spanningen, angsten en emoties die met trauma gepaard gaan.
Na een traumatische gebeurtenis schudt een dier zich instinctief uit en ontlaadt zo zijn spanning. Mensen (als denkende wezens) gaan doorgaans en automatisch voorbij aan die helpende ontlading- respons en zetten hiermee de impact van het trauma vast in hun lichaam.De psoas werkt als een brug en verbindt het fysieke met het emotionele, en het emotionele met het spirituele.
Wanneer wij werken met de psoas is het van belang je te realiseren dat er een schat aan onopgeloste/ niet verwerkte angst, teruggehouden kracht en andere emoties kan ontwaken in het bewustzijn van de client. Wanneer deze herkend en erkend worden, en eindelijk mogen ontladen, losgelaten en daarmee afgerond, blijken die emoties vaak een ingang te zijn naar emotionele volwassenheid; een diepere, essentiële ervaring en wijsheid.
Die bewustwording van de ‘ gevoelde ervaring ‘ en ontlading van emoties gaat doorgaans in fases. De emoties openen en ontvouwen zich in steeds diepere lagen totdat ze voldoende zijn doorgewerkt. Gaandeweg krijgt de psoas meer een gezonde en alerte signaalfunctie die niet meer gelinkt is aan de lading van het verleden.
Psoas energetisch
De psoas is de waarheids- spier. Nauw verbonden met het Hara- centrum en het 2e chakra werkt de psoas als een fijngevoelige antenne/ radar. Alle inkomende energie, informatie, indrukken, gevoelens, emoties, sferen worden daar fysiek voelbaar. Ook uitgaand werkt dit centrum (evenals de andere centra/ chakra’s) als een radar/ scan waarmee de omgeving gemonitord wordt (situaties, personen, groepen, gevoels- en emotioneel klimaat). De psoas vertaald de inkomende en uitgaande informatie in wat de gevoelde ervaring of felt sense wordt genoemd.
Onderbuikgevoel
In je buikcentrum ‘ weet ‘ je wat waar is, wat klopt en wat niet klopt; dat is je onderbuikgevoel (gut- feeling). Dat gevoel is de fysieke resonantie van de psoas. Wanneer je gehoor geeft aan dit gevoel, je uitspreekt of op een andere manier verantwoordelijkheid neemt, ontspant de psoas, zak je in je centrum (en middenlijn) en daarmee in je gevoel van autonomie. Je staat dan op eigen benen.
De Hara wordt ook wel het Boeddha- centrum genoemd. Dieper dan de door de psyche aangestuurde mentaal- emotionele lagen bevindt zich ons energetische zwaartepunt en diepste centrum de Hara. Osho noemt dit “the center of your Being”. Als we hier aanwezig zijn is het: – Stil – Ontspannen – Wakker en Alert – Niet reactief – respons gevend op situaties vanuit een dieper weten. Het Hara- centrum wordt ook het dragende midden genoemd.
Dit artikel is geschreven door Wilko Iedema. Hij geeft de Cursus Psoas Release.
Zijn praktijk vind je hier.
