Over de schrijver
Cheryl Burleson zit in het laatste jaar van de opleiding massagetherapeut. Vanuit haar persoonlijke ervaring heeft ze gekozen om te onderzoeken of en zo ja welk effect massagetherapie heeft op verpleegkundigen op de intensive care afdeling.

---

Ziekenhuis
In 2019 was ik na een acute opname een aantal weken te gast in het ziekenhuis. Wat mij tijdens mijn verblijf opviel was dat de verpleegkundigen nauwelijks tijd hadden om hun taken uit te voeren, laat staan een (kort) gesprek te voeren met hun patiënten. Zo waren ze bijvoorbeeld bezig met het toedienen van medicatie, het controleren van een wond of het verschonen van verband om onderbroken te worden door een telefoon, pieper of een collega die voor hun neus stond, omdat ze ergens anders moesten bijspringen. Om maar te zwijgen over de administratieve handelingen die ook nog gedaan moesten worden. Waar mogelijk heb ik met de diverse verpleegkundigen die mij kwamen verzorgen, gesprekken gehad over hun werkdruk, en wat ik dus waarnam was enkel het tipje van de sluier. Echt tijd voor contact met hun patiënten hadden ze niet; er was geen tijd voor de mens achter de patiënt, en dat misten ze.

Achtergrond en methode
Personeel is de meest waardevolle activa van elke organisatie. Eén van de factoren die van invloed zijn op de prestaties in organisaties is werkstress. Werkstress veroorzaakt een breed scala aan problemen, zoals psychische klachten, ziekteverzuim, vermindert werkplezier, lagere productiviteit en lichamelijke klachten. Stress vermindert de productiviteit van een werknemer, verhoogt het ziekteverzuim, kost de werkgever en de samenleving veel geld; het is dus een kostbaar probleem. Uit verschillende studies is gebleken dat een derde van beroepsbevolking in ontwikkelde landen te maken heeft met werkstress en dat dit aantal hoger is in ontwikkelingslanden. Het percentage van werknemers met werkstress is hoger in de gezondheidszorg in vergelijking met andere beroepsgroepen. Het beroep van verpleegkundige is het meest stressvolle beroep in de gezondheidszorg.

Hoge werkstress

Verschillende studies naar het effect van stress op de gezondheid van verpleegkundigen. In deze studies worden onder meer de volgende factoren genoemd als oorzaak van de hoge werkstress onder deze bevolkingsgroep: onvermogen om taken uit te voeren, toename van foutenpercentage, vermindering van de kwaliteit van verpleegkundige zorg, ontevredenheid over het werk en het verlaten van het beroep. De zware werkdruk verhoogt het stressniveau en kan leiden onder andere leiden tot burn-out, ontevredenheid over het werk en psychosomatische klachten en het leven en de veiligheid van patiënten in gevaar brengen. Naar schatting is 1 op de 5 verpleegkundigen van plan hun baan op te zeggen binnen 5 jaar als gevolg van de hoge werkstress.

Verenigde Naties

De Verenigde Naties beschouwt werkstress als een moderne ziekte van de eeuw en een grote bedreiging voor de gezondheid, en de Wereldgezondheidsorganisatie heeft het uitgeroepen tot een wereldwijde pandemie. Een klinische studie om het effect van massagetherapie op verpleegkundigen te bepalen werd uitgevoerd bij 66 mannelijke en vrouwelijke verpleegkundigen die in 2013 op intensive care-afdelingen (dialyse, ic en CCU) van de Isfahan University of Medical Sciences in Iran werkten.

Intensive Care

Vanwege de stressvolle omgeving vanwege de complexiteit en het dynamische karakter is er gekozen voor verpleegkundigen op intensive care-afdelingen. Stressoren zijn onder andere de werkrelatie tussen de verpleegkundigen en andere teamleden in de gezondheidszorg, communicatie en gesprekken met de patiënt, de hoge kennis en vaardigheden die nodig zijn om op een intensive care-afdeling te werken, de hoge werkdruk, de noodzaak om snel te reageren op situaties en de zware verantwoordelijkheid die voortvloeit uit de zorg voor de patiënten. Ook zijn andere bronnen van stress zoals management- of leiderschapsstijl, professionele conflicten en emotionele bagage ook van invloed.

Wegens de aard van hun beroep worden verpleegkundigen op intensive care-afdelingen stelselmatig blootgesteld aan een zeer hoge werkdruk. Het handhaven van een gezond verplegend personeel, in de eerste plaats als mensen en ten tweede als individuen die de gezondheid en welzijn van anderen in de samenleving bewaken, is van groot belang voor ons allemaal. De onderzoeker van deze studie hoopt stappen gezet te hebben om de stress van verpleegkundigen te verminderen, hun productiviteit te verhogen, het behoud van verpleegkundig personeel en de kwaliteit van de zorg van patiënten op intensive care afdelingen te verbeteren. Deelnemers werden willekeurig verdeeld in experimentele en controlegroepen. De Occupational Stress Inventory (OSI) (Osipow en Spokane, 1987) werd door de beide groepen voor, onmiddellijk na en 2 weken na de interventie ingevuld. Deelnemers van de experimentele groep ontvingen 2 keer per week gedurende 4 weken een Zweedse massage van 25 minuten.

Massagetherapie om stress te verminderen
Massagetherapie is een niet-farmaceutische methode om stress te verminderen. Het heeft gunstige fysiologische effecten zoals verwijding van bloedvaten, verhoogde huidtemperatuur en lichaamsontspanning, verbetering van de lymfe- en veneuze bloedsomloop en stimulatie en genezing van bindweefsel. Ook bevordert massage het psychosociaal welzijn en zorgt het voor stressvermindering, en wordt het vaak gebruikt om angst en pijn te verlichten. Studies tonen aan dat massage op de werkplek een geschikte manier is om stress te verlichten. Zo suggereerde een studie bijvoorbeeld dat medewerkers die gedurende 8 weken 2 keer per week 20 minuten massage kregen, lagere niveaus van angst en slaapstoornissen rapporteerden en de bloeddruk en hartslag van deze medewerkers verlaagden. In een analyse van 37 massagetherapiestudies, waarbij 1802 deelnemers betrokken waren, wan wie 795 massagetherapie kregen en 1007 patiënten niet, werden significante verschillen waargenomen tussen de behandelingsgroepen. Bovendien hadden deelnemers die massage hadden gekregen minder last van angst, een lagere bloeddruk en hartslag. Deze resultaten gaven aan dat massagetherapie een krachtig hulpmiddel kan zijn voor onmiddellijke, effectieve veranderingen in de algemene gezondheid.

Conclusie van de studie
Als niet-invasieve en niet-farmaceutische methode kan massagetherapie effectief ingezet worden om het stressniveau van verpleegkundigen op intensive care-afdelingen te verlagen, de geestelijke gezondheid te bevorderen en afname van de kwaliteit van het werk te voorkomen.

Bron
Fateme Nazari, Mojtaba Mirzamohamadi, and Hojatollah Yousefi – The effect of massage therapy on occupational stress of Intensive Care Unit nurses
Iran J Nurs Midwifery Res. 2015 Jul-Aug; 20(4): 508–515
doi: 10.4103/1735-9066.161001