Pathologie of ziekteleer

Pathologie wordt uitgebreid behandeld in onze opleiding medische basiskennis. In deze blog lees je alvast een inleiding in deze materie. Een ander woord voor pathologie is ziekteleer. In deze vorm van wetenschap bestudeert men het ontstaan en het verloop van ziektes. Het ontstaan van ziektes heet: etiologie. Het woord pathologie bevat de volgende onderdelen: – PATHO. Dit is afkomstig van het Griekse woord pathos (παθοσ), hetgeen lijden betekent – LOGIE. Dit is afkomstig van het Griekse woord logos (λογοσ) en dat betekent woord of beschrijving.

In de pathologie zijn er verschillende vakgebieden te onderscheiden:

• pathologische anatomie, tegenwoordig klinische pathologie genoemd;
• pathofysiologie
• pathologische chemie, ook wel klinische chemie genoemd
• speciële pathologie

Over de oorzaken van ziekten, zijn verschillende meningen in omloop en meningen over de oorzaken zijn in de loop van de geschiedenis ook wel veranderd.

Pathologie en de NVVP

Er is een Nederlandse vereniging van Pathologen (NVVP) met een eigen website. De Nederlandse Vereniging voor Pathologie is de overkoepelende organisatie voor de Klinische Pathologie, de Dierpathologie en de Experimentele pathologie (Patho-Biologie). Pathologie betekent ziekteleer. Het vakgebied behelst de diagnostiek van ziekten en het onderzoek naar oorzaken en mechanismen voor het ontstaan ervan. De klinisch patholoog is een medisch specialist, die met behulp van de microscoop op cel- en weefselmateriaal van patiënten diagnosen stelt. Daarnaast wordt er op een afdeling Klinische Pathologie postmortaal diagnostisch onderzoek verricht. De dierpatholoog verricht dezelfde werkzaamheden als de klinische patholoog, alleen dan ten behoeve van dieren in plaats van mensen. De pathobiologen houden zich voornamelijk bezig met basaal pathofysiologisch onderzoek.

Omdat wij ons meer bezighouden met gezondheid en minder met ziekte, is het wellicht de moeite waard om ook kennis te nemen van de publicaties van The World Health Organisation.

Als je de diverse manieren van gezondheidszorg en medisch handelen bekijkt, dan blijkt er een soort van tweedeling te bestaan. Aan de ene kant van het spectrum staan de z.g. regulieren, aan de andere kant de alternatieven. De wereld van de alternatieven is over het algemeen wat diffuus. Een website waarin wordt getracht hier wat structuur in aan te brengen is www.iocob.nl.

Massagetherapie is in de VS de meest gebruikte vorm van CAM (Complementary and Alternative Medicine).

1; De oorzaak is lichamelijk van aard

De aanhangers van deze richting, die ook wel somatogenie heet. stellen dat het gehele vraagstuk van gezondheid en ziekte te herleiden is tot in ons lichaam afspelende fysische en fysiologische processen. Enkel objectief vaststelbare ziekten (= diseases) die ook een objectief te vinden oorzaak hebben tellen. Als iemand zich ziek voelt (= illness), wordt dat niet gerekend tot ziek zijn. Disease en illness kunnen dus los van elkaar staan: je kunt je ziek voelen, zonder objectief gezien ziek te zijn of je kunt objectief gezien ziek zijn, zonder je ziek te voelen. Deze eerste school heeft dus ook minder aandacht voor de psychologie, dit in tegenstelling tot de tweede school. Een belangrijke groep aandoeningen, die in deze categorie thuishoren zijn ziekten, die aangeboren zijn. Men spreekt van erfelijke ziekten. Dit type aandoeningen is gekoppeld aan erfelijk materiaal. Een bekend voorbeeld uit de geschiedenis is de bloederziekte (hemofilie), die voorkwam in Europese vorstenhuizen.
Een andere groep in deze categorie is een aanleg voor een bepaalde aandoening. Wellicht heb je in een medische vragenlijst wel eens de vraag gezien: komen er in de familie aandoeningen voor. Men spreekt in dit verband van aanleg tot of predispositie.

2; De oorzaak is (mede) psychisch van aard

De psychogenie gelooft dat een ziekte (mede) wordt veroorzaakt door psychologische oorzaken. Een belangrijk aanhanger van deze school was Freud. Die vertelde dat je ook ziek kunt worden door een persoonlijk probleem dat je naar het onderbewuste verdringt. De oorzaak kan dus in dit geval niet objectief worden vastgesteld.

3; De oorzaak ligt in stress

Ten derde is er ‘stress’: het gaat erom dat de omgeving op de persoon een zekere invloed heeft en het individu niet weet hoe ermee om te gaan; dit kan leiden tot een aandoening. Stress kan zowel elementen van de somatogenie als van de psychogenie bevatten, omdat de oorzaak van stress overduidelijk kan zijn, maar evenzeer verborgen kan liggen. Drie bekende vormen van stress, die aan de definitie voldoen, zijn: – Je vindt dat men te veel van je verwacht  – Je vindt dat je talent niet volledig wordt aangewend  – Je denkt dat geen enkel ander mens iets van je verwacht en dat je alleen op de wereld staat.

4; De oorzaak ligt (mede) in de omstandigheden

De vierde en laatste school is de sociogenie: daar ziet men maatschappelijke en culturele aspecten van gezondheid als de belangrijkste of zelf enige oorzaak van ziekte (= sickness). Hierbinnen vinden we bijvoorbeeld dat ziek zijn gedefi nieerd kan worden als een afwijking van een door een bepaald maatschappelijk systeem gestelde norm. Deze normen zullen in de tijd en in de verschillende sociale klassen en culturen anders zijn. Het is ook de sociogenie die bestudeert of er verbanden bestaan tussen de gezondheid en armoede. Daarom zal het grootste deel van wat nu volgt uit deze leer geput worden.

Er moet ook nog worden opgemerkt dat er bepaalde zaken zijn die mede verantwoordelijk zijn voor de sterkte waarin de ziekte zich manifesteert, zoals: lichaamsbouw, geslacht, leeftijd, schade opgelopen tijdens het leven (zowel lichamelijke als psychische schade), levensstijl, leefomstandigheden. Het zullen vooral de drie laatste zijn waar een duidelijk verschil tussen arm en rijk heerst.