• Topbar

    • Sinds 1998
    • Massagetherapie en Lichaamswerk
    • 1000+ cursisten
    • Amsterdam en Bilthoven
    • SNRO geaccrediteerd

  • Wat is fascie (of fascia)?

    Fascie of fascia?

    Het lichaam is een ongelofelijk complex systeem waarin alles met elkaar is verbonden en alles invloed op elkaar heeft. Fascia of fascie is één van de weefselnetwerken van het lichaam. Als massagetherapeut is het zaak om wel op één gebied te kunnen inzoomen maar om nooit de plek in het geheel van het systeem uit het oog te verliezen. Je werkt natuurlijk op verschillende vlakken: fysiek, mentaal, emotioneel, spiritueel en op verschillende weefsels (spieren, fascie, etc.) die ook weer met elkaar verbonden zijn.
    De stand van de voet beïnvloedt je nek, je darmen beïnvloeden de spierspanning in je lage rug en je gemoedstoestand heeft invloed op je houding. Alles zit even ingenieus in elkaar. En als er iets gebeurt wat een klacht oplevert is het soms een hele zoektocht of lijdensweg om ‘van de klacht af te komen’. Daarbij ligt een grote kracht van het helingsproces in de mate waarin jij je met de cliënt verbindt.

    Fascie en hoe sta je in het leven?

    Als je ter wereld komt ben je de eerste maanden nog niet in staat jezelf voort te bewegen maar zodra het kan, begin je te kruipen. Als je kunt lopen kom je in aanraking met je grootste vriend en/of vijand: de zwaartekracht. En alles wat je vanaf nu doet (slapen wellicht uitgesloten) doe je ten opzichte van de zwaartekracht. De zwaartekracht is een constante, gelijke kracht die altijd dezelfde kant op trekt: naar beneden. Bij het staan en bewegen is je lichaam continue op zoek naar balans ten opzichte hiervan. We ervaren de minste weerstand als we de gewrichten van de enkels, knieën, heupen, schouders en de oren op één lijn boven elkaar hebben.

    Fascie
    Close up van fascie

    Toch is bijna geen lichaam zo in balans en zijn we op een andere manier gestapeld. Als je voet iets naar buiten staat heeft dat een direct effect op je kuitspieren, je bovenbenen, je rug oftewel je hele houding. Staan je knieën op slot dan beïnvloedt dat het hele lichaam maar ook andersom; als een nekwervel naar voren gekanteld is, verandert de hele ‘lijn’.

    Fascie en andere netwerken in het lichaam

    In het lichaam kun je diverse netwerken vinden. Bij Bodyworlds kun je deze verschillende netwerken goed zijn als de overige weefsels zijn weggesneden.

    Het neurale netwerk

    Netwerken van zenuwcellen in de hersenen bestaan uit lokale gebieden met clusters van zenuwcellen (grijze stof), en de korte of langere bundels van zenuwvezels die deze gebieden onderling verbinden en die samen witte stof worden genoemd.

    Vasculaire netwerk

    Je bloedvaten, slagaders en aders zijn een volgend netwerk in je lichaam die ervoor zorgen dat tot in de verste uithoeken bloed (met alle inhoud) wordt aan- en afgevoerd.

    Het netwerk van spieren

    De spieren zijn het meest bekende netwerk in je lichaam. Van je kruin tot je tenen zitten er spieren in je lichaam. Ze hebben allemaal een eigen naam, origo, insertie en functie en zitten met pezen (ligamenten) vast aan de botten.

    Veel spieren kunnen onafhankelijk bewegen (flexie of extensie) maar doen dit meestal samen met andere spieren. Zo pak je een tennisbal van de grond met al je spieren in je arm, hand, rug en benen.

    “Het menselijk lichaam is zodanig vormgegeven dat spanning niet op één plek wordt opgevangen, maar wordt verspreid. De invloed van de zwaartekracht en de langzamere compensaties voor verwondingen en bepaalde bewegingsgewoontes zijn het bvest te begrijpen in het licht van een geometrisch principe dat ‘tensegrity’ wordt genoemd.”

    buckminster fuller

    Fascie not facial

    Thomas Myers (Anatomy Trains) heeft een anatomische indeling gemaakt in spiergroepen die elkaar beïnvloeden en direct of indirect met elkaar en middels de myofascia met elkaar verbonden zijn. Een voorbeeld is de Superficial backline; een keten van spieren van de plantaire fascia tot de frontalis. Als ergens in deze keten een contractie of dysfunctie optreedt, kan dit elders in de keten voelbaar zijn of een klacht of dysfunctie opleveren. Jaap van der Wal betoogt overigens dat de spieren helemaal niet zulke duidelijke origos en inserties hebben met pezen (ligamenten) maar dat de overgang tussen ligament, fascia en spieren veel vloeiender en dynamischer verloopt. Hij heeft het dynamenten genoemd (hierover later meer).

    Het fasciale netwerk

    Het fasciasysteem bestaat uit diverse lagen van fascia en is een matrix wat het lichaam bijeenhoudt. Het zit onder je huid, tussen en om de organen en rond je spieren (myofascia). Die laatste herken je van het vliesje om een kipfilet heen. Fascie bestaat uit elastine en collageen. Het is visco-elastisch wat betekent dat het heel hard kan zijn en heel meegaand. Probeer het maar eens uit met een maïzenapapje. Als je heel snel en hard tegen de oppervlakte drukt spant het aan en kom je er niet door. Ga je met rustige, trage bewegingen dan wordt het vloeibaar en kom je tot de bodem. Werken met fascia vereist dus langzame, afwachtende bewegingen. Fascia zit over je hele lichaam als een laag, een jas. Dat betekent dat als het linksonder vastzit, het aan de rest van het veld trekt. Je kunt deze trekkracht dus (subtiel) over het hele veld voelen.

    Tensegrity model

    Buckminster Fuller (1895-1983) was een architect en uitvinder die een organische vorm ontdekte die hij veelvuldig toepaste in zijn werk als architect. Het model is geen opstapeling van stenen maar een organisch samenspel van spanning en vorm.

    “Het menselijk lichaam is zodanig vormgegeven dat spanning niet op één plek wordt opgevangen, maar wordt verspreid. De invloed van de zwaartekracht en de langzamere compensaties voor verwondingen en bepaalde bewegingsgewoontes zijn het bvest te begrijpen in het licht van een geometrisch principe dat ‘tensegrity’ wordt genoemd.” Een eenvoudig voorbeeld van een tensegritymodel is een tentje. In het midden staat een tentstok (erector spinea) die door het tentzeil en de lijnen (bindweefsel) in balans blijft. Als je de scheerlijn aan de ene kant te strak trekt, vervormt dat de hele structuur. Dat betekent dat het hele systeem elkaar beïnvloedt en dat het hele systeem bestaat uit verschillende netwerken (zeil, stokken, lijnen).

    Fascie anno nu

    Toen Esoterra in 2010 de mannen van Anatomy Trains naar Nederland haalde, kraaide er nog geen haan naar. Inmiddels houdt het hele lichaamswerkspectrum zich bezig met fascia: yoga, pilates, massagetherapeuten etc. Maar ook voor de reguliere zorg komt fascie als een ‘nieuwe ontdekking’. Een ontdekking waar nog een hoop nieuwe ontdekkingen uit voort zullen komen.

    Fascia Tips:

    Stefan van Rossum