Wat is etherische olie?

In de literatuur worden een aantal benamingen gebruikt voor aroma’s: etherische olie of essentiële olie. Aroma verwijst naar het geurende aspect, je kunt het ruiken. Etherische olie geeft aan dat de olie makkelijk vervliegt en essentiële olie verwijst naar het belang voor de plant: opslagplaats van energie, drager van informatie, regelaar van de temperatuur, beschermer tegen bacteriën en schimmels. Als geurende ziel, als essentie van de plant is de essentiële olie de drager van alle eigenschappen en het helende karakter van de plant. De essentiële olie is een vluchtige stof die als product van de fotosynthese in de plant ontstaat. Ze worden niet alleen gebruikt omdat ze lekker ruiken, maar ook omdat het zeer werkzame stoffen zijn.

Essentiele oliën

De essentiële of etherische olie kan gewonnen worden uit bloemen, wortels en wortelstokken, bladeren, kruiden en takken, hout, schors, mos, hars, gom en balsem, vruchten en schillen, zaden en pitten. De essentiële oliën van eucalyptus en teatree komen voor in de oliehoudende holtes net onder het bladoppervlak, rozenolie wordt gedestilleerd uit bloemblaadjes en kruidnagel uit de gedroogde bloemknopjes. Bij marjolein worden de bloeiende bloemtoppen gebruikt, net als bij lavendel, terwijl bij de productie van duizendblad de gehele plant wordt gedestilleerd. De jeneverbesstruik levert zowel essentiële olie uit de bessen als uit de takken. De sinaasappelboom geeft neroli uit de bloesem, sinaasappelolie uit de schil van de vrucht en Petit grain uit de bladeren, dus drie verschillende oliën! Wierook en mirre worden gewonnen uit hars van de struik. Deze olie is dan ook wat minder vloeibaar.

Goden vereren

Al eeuwenlang gebruiken volkeren planten om zich te verzorgen en om hun Goden te vereren. Het werken met essentiële oliën is al sinds eeuwen bekend en staat in deze tijd in een hernieuwde belangstelling. Aromatherapie is een levende en groeiende vorm van therapie met haar blik vooruit gericht op de totale gezondheid en welbevinden van het individu, zowel fysiek, emotioneel als spiritueel. Steeds meer mensen kiezen voor een eigen gezonde manier van leven en zijn gericht op welbevinden. Het streven van aromatherapie is aanvullend aan reguliere en complementaire zorgmogelijkheden.

Geschiedenis van etherische olie

De geschiedenis van de etherische olie is onlosmakelijke verbonden aan die van de mensheid. Al in de prehistorie wist de mens dat hij de smaak van voedsel kon veraangenamen door hout en hars te verbranden. Men verzamelde planten en vruchten, niet alleen om te eten, maar ook voor andere doeleinden. Ze ontdekten dat verbranden van takjes en twijgjes voor een verandering van sfeer zorgde, ze voelden zich soms slaperig en ontspannen of soms juist opgepept. De geschiedenis van de essentiële oliën begint in het Oosten. In China, India, Perzië en Egypte werden de eerste primitieve vormen van destillatie toegepast.

Rond 980 was er een jonge arts, Avicenna, die voor het eerst zo’n 800 planten en hun uitwerking op het organisme beschreef. Veel van die beschreven kruiden komen uit het Oosten. Hij ontdekte een behandeling voor gebroken ledematen, manipulatie van ruggengraatsafwijkingen en beschreef diverse massagetechnieken. Zijn medische encyclopedie was tot ver in de 17e eeuw bij veel universiteiten in gebruik. Tevens was hij de eerste die de rozenolie destilleerde. De uitvinding van de gekoelde spiraal, een doorbraak in de kunst van het destilleren, wordt ook aan hem toegeschreven.

Europa

Rond de 12e eeuw waren de aroma’s uit Arabië, meegenomen door de kruisvaarders, door heel Europa bekend. Geleidelijk aan begonnen de Europeanen te experimenteren met hun eigen inheemse kruiden, als lavendel, rozemarijn en salie. Venetië werd de parfum hoofdstad.

Grasse werd het grootste productiecentrum van plantaardige grondstoffen en was met name bekend om de verbouw van jasmijn, rozen en sinaasappelbomen. De stad stond indirect al lange tijd in verband met de parfumerie dankzij de looierijen en het beroep handschoenparfumeur, dat langzaam veranderde in parfumeur. In 1724 namen de parfumeurs de eerste moderne alambiek (een destilleertoestel) in gebruik, waarna de specialisatie van Grasse definitief gevestigd was.

Organische chemie

De 19e eeuw is het tijdperk van de industriële revolutie en de opkomst van de organische chemie. Deze bood onderzoekers de mogelijkheid geurmoleculen te isoleren, de verschillende bestanddelen te identificeren en ze specifiek namen te geven, zoals geraniol, pineen en cineol. Organische chemie legde de basis voor de ontwikkeling van synthetische tegenhangers van de essentiële oliën en de groei van de moderne geneesmiddelenindustrie. Kruidengeneeskunde en aromatische geneesmiddelen verloren hun geloofwaardigheid. In het midden van de 20e eeuw was de rol van de essentiële oliën bijna geheel teruggebracht tot het gebruik van parfums, cosmetica en voedingsmiddelen.

Deze blog is geschreven door Jessy Jansen. Jessy heeft een holistische praktijk in Havelte in Drenthe. “Als kind was ik vaak in de natuur te vinden. Ik had al vroeg een diep bewustzijn dat alles met elkaar verbonden is. Ik ervaarde en beleefde de schoonheid van de natuur en de kracht ervan. Helende kracht. Puur en schoon. Het bewustzijn dat voor alles een tijd en plaats is en het besef dat het een niet zonder het ander kan bestaan. Als mens zijn wij een deel van dit geheel.” Aldus Jessy.

Hoofdmassage kan grondend werken

Hoofdmassage en spreekwoorden: het hoofd koel houden, het hoofd erbij houden, ergens een hard hoofd in hebben, een plaat voor je kop hebben, hoofd- en bijzaken scheiden, niet op je achterhoofd gevallen zijn, het hoofd van de school, jezelf voor je kop slaan. Er zijn voor geen enkel lichaamsdeel zoveel spreekwoorden als voor het hoofd. Logisch wellicht, het hoofd is het centrum van ons bestaan. We proeven, ruiken, zien, horen en denken ermee. In de huidige maatschappij zijn er hele volksstammen die de rest van het lichaam eigenlijk niet nodig hebben. Het hoofd is dan ook een ideale plek om te masseren. Naast dat er ontzettend veel spieren en zenuwuiteinden op je hoofd zitten, kunnen er ook veel spanningen ophopen.

Het hoofd met al haar indrukken masseren kan leiden tot een snelle en diepe ontspanning. Hoofdmassage is net als lichaamsmassage in het algemeen al duizenden jaren oud. Binnen onze huidige leefstijl (mobiele telefoons, autorijden, reclame, veel mensen, drukke baan, etcetera) met al haar duizenden indrukken is de hoofdmassage echter nog weldadiger geworden. Uit oude geschriften van medici bleek dat er voor de 19e eeuw geen melding werd gemaakt van hoofdpijn. Hoofdpijn bestond vroeger gewoonweg niet!! Behalve als je een bijl in je hoofd kreeg uiteraard (niet alles van vroeger was beter).

Hersenen blijven malen

Voordelen van hoofdmassage

De voordelen van het krijgen van een hoofdmassage zijn:

• Verbetert de toevoer van verse zuurstof naar de hersenen
• Ontspant het zenuwstelsel en elimineert de vermoeidheid als gevolg van mentale spanning en druk
• Verbetert de circulatie van het vitale hersen- en ruggenmergvocht
• Verlaagt productie van cortisol en adrenaline
• Verhoogd de afscheiding van groeihormonen en enzymen, die noodzakelijk zijn voor de groei en ontwikkeling van de hersencellen
• Vertraagd haaruitval en vroegtijdig kaal en grijs worden
• Verhoogt serotonine productie, depressieve mensen hebben laag serotonine gehalte
• Verhoogt de weerstand
• Ontspant en is zeer weldadig

Deze tekst is geschreven door Bertine van Dijk. Bertine leert je in de cursus hoofdmassage en indiase hoofdmassage de lekkerste technieken.

Wat is Triggerpoint Therapie?

Niets is er voor mij fascinerender dan Fascia. Het ingenieuze netwerk van bindweefsel draden dat alles in het lichaam met elkaar verbindt en de start is van de uitgroei tot verschillende organen, pezen en spieren. Dat prachtige verbindende weefsel wat ook een duidelijke relatie heeft met onze emoties. Dit weefsel wat kan verzachten onder liefdevolle aanraking en kan verharden tot knopen / triggerpoints, als er spanning en stress, op welke manier dan ook, plaats vindt. Hoe mooi is het dat wij als therapeuten en masseurs dit weefsel kunnen manipuleren en losmaken (2-daagse Cursus Triggerpoints) en daarmee ook de geest, indien gewenst, meer kunnen ontspannen.

In het fasciale netwerk kunnen triggerpoints ontstaan. Deze vervelende “knopen” kunnen naast lokale pijn ook uitstraling geven in een heel gebied en de oorzaak zijn van een groot aantal klachten. Door middel van triggerpoint therapie, eventueel gecombineerd met een andere massage techniek, kunnen we de triggerpoints elimineren. Het mooie van deze techniek vind ik dat de cliënt hiermee ook tools krijgt voor een zelfbehandeling en daarmee dus zelf ook bijdraagt aan het opheffen van de klacht. Self-empowerment.

Triggerpoints hebben meer bekendheid gekregen door het werk van Dr. Janet Travell. Deze cardioloog ondervond bij het stelselmatig palperen (met de handen voelen) van de borst, schouder en armen bij veel patiënten met longziekten, dat er triggerzones aanwezig waren. Deze zones heeft ze hierna herleid tot triggerpoints. In haar samenwerking met Dr. David Simons is er een zeer grondige topografische documentatie ontwikkelt van triggerpoints met de daarbij behorende patronen van afgeleide pijn. Deze documentatie is beschreven in hun boek: ‘Myofascial Pain and Dysfunction: The Trigger Point Manual ‘(Travell & Simons 1999). Myo betekent “spier” en fasciaal is het fasciale netwerk.

Myofasciale Triggerpoints

Een Myofasciaal TriggerPoint (MTrP) is een zeer gevoelige kleine verkramping in een skeletspier met een zeer gevoelige, voelbare verdikking in een strakke streng (ook wel bekend als spierknoop). Deze triggerpoints kunnen allerlei symptomen geven en versterken op andere plekken dan waar ze zitten.
Bij compressie is deze plek pijnlijk en kan karakteristieke afgeleide pijn, afgeleide gevoeligheid, motorische disfunctie en autonome verschijnselen oproepen (Simons, Travell & Simons 1999). De gevoeligheid van de plek komt vaak door gebrek aan zuurstof en doorbloeding. Elk triggerpoint heeft zijn eigen specifieke uitstralingsgebied.
In hoofdlijnen maken we onderscheid in twee verschillende soorten triggerpoints: latent en actief. Een actief triggerpoint veroorzaakt pijnklachten en als er compressie op dit punt komt zal de cliënt een herkenbare pijn of andere symptomen ervaren. Een latent triggerpoint zorgt voor coördinatie verstoring en stijfheid doordat de spier verkort. Een resultaat hiervan kunnen ook het knakken en kraken van gewrichten zijn. Daarnaast kunnen triggerpoints ook op zenuwen of aderen drukken waardoor een stagnatie in de doorstroming ontstaat. Voorbeelden hiervan zijn koude lichaamsdelen of tintelingen. Als laatste kunnen triggerpoints ook spieren verzwakken.

Hoe ontstaan Triggerpoints?

• Overbelasting,
• Trauma (ongeluk)
• Onderbelasting (langdurig in activiteit als gevolg van gips of bedlegerig)
• Zittend beroep
• Stress
• Ongezond voedingspatroon
• Slechte leefomgeving
• Slecht ademhalingspatroon
• Onderdrukte Emoties

Bovenstaande oorzaken kunnen ook leiden tot een verstoring in de celstofwisseling, de hormoonbalans, het zuur-basen evenwicht, het zenuwstelsel en de tensegriteit in het lichaam. Onderdrukte of weggeduwde emoties (angst, boosheid, verdriet) kunnen er ook voor zorgen dat het lichaam verstoord raakt. Pijn is dan de afleider van het werkelijke probleem in het lichaam.

Triggerpoints kunnen ontstaan in alle spieren van het lichaam en vaak op vaste plaatsen. Dit zijn de plaatsen waar het zenuwstelsel informatie op de spier overbrengt. Triggerpoints kun je voelen als een rijstkorrel of erwtje en soms zelfs ter grootte van een knikker of kauwgombal.

De strakke streng waarin de triggerpoint zich bevindt wordt ook wel omschreven als een hard stuk spaghetti diep in de spier. Je hoeft dus niet hard op zoek te gaan naar de triggerpoints. Je zoekt de plek die pijn doet en daar bevindt zich de triggerpoint. Hoewel een triggerpoint de bron van spanning in het bindweefsel of het zenuwstel is, of zorgt voor vernauwing van bloedvaten, pijn en verzuring etcetera, is het vaak niet de oorzaak maar een gevolg of een symptoom van iets anders. Een triggerpoint is dan meer de versterker van de symptomen.

Deze Triggerpoints blog is geschreven door Mathilde Vlotman. Ze geeft ook de 2-daagse Cursus Triggerpoints.

Wat is een chakra eigenlijk?

Het woord “chakra” komt uit het Sanskriet en is letterlijk te vertalen met ‘wiel’ of ‘schijf’. Je zou het kunnen omschrijven als een wervelend wiel van energetische activiteit. Energie die uitstraalt of uitvloeit vanuit de belangrijkste zenuwknopen die zich vertakken vanuit de wervelkolom. Er zijn zeven van deze wielen, opgestapeld in een kolom van energie die zich uitstrekt van de onderrug tot aan de kruin. Deze zeven wielen zijn de hoofdchakra’s. Er zijn veel meer (kleinere) chakra’s in onder andere handen en voeten, vingertoppen en schouders. We behandelen hier alleen de zeven hoofdchakra’s.

Het chakra systeem ontstond meer dan vierduizend jaar geleden in India. Zo werd over dit systeem geschreven in de Rig-Veda  (één van de in totaal vier oudste en heiligste Hindoegeschriften) en de ‘Maitri-Upanishads   (zij bevatten de essentie van de Veda’s). Ook kun je lezen over de chakra’s in de Yogasutra’s van Patanjali (stammend uit de tweede eeuw voor Christus). De yogasutra’s bestaan uit fundamentele teksten in de literatuur van de yoga.

Chakra 1 t/m 7

De chakra’s vormen tezamen een structuur die de polariteiten hemel en aarde met elkaar verbindt. Elke stap omhoog (richting kruin) gaat van een duidelijk omlijnde trillings staat naar een hogere, subtielere en vrijere vorm. Elke stap omlaag (richting aarde) brengt ons bij vorm en vastheid. Aangezien er bij de chakra’s zeven niveaus horen en de regenboog zeven kleuren telt, wordt de langzaamste trilling of golflengte van zichtbaar licht (rood) in verband gebracht met het eerste chakra. De snelste, kortste golf (violet) met die van het kruinchakra. Elk van de andere kleuren stelt de stappen ertussenin voor.

Atman en Brahman

In de yoga filosofie is er een ultieme, onveranderlijke werkelijkheid, die uit zuiver zijn en bewustzijn bestaat. Dit wordt Brahman genoemd. Brahman wordt ook wel “de bron” genoemd. Uit het Brahman is, was en zal alles ontstaan. Een metafoor die veel gebruikt wordt voor dit voor ons verstand lastig te begrijpen idee, is de oneindige zee. Brahmans schepping zijn de golven. Deze zijn onderhevig aan veranderingen soms hoog schuimend dan weer kabbelend of vlak. De golven hebben hun werkelijke bestaan in het water van de zee. Het Brahman is als het water van de oneindige zee, in zichzelf één, eeuwig, oneindig en onveranderlijk. Het water in een golf is het Atman/ziel dat identiek is met Brahman als het water in de zee. Onze ziel is dus Atman, een afsplitsing van Brahman. Brahman is één en in het ene is geen perspectief. Geen goed of kwaad, licht of donker, hard of zacht, geen enkele dualiteit.

De vijf kosha’s of lagen

Volgens de yogafilosofie vormen lichaam en geest één geheel (dit is het uitgangspunt van iedere holistische stroming). Binnen de yoga kunnen we verschillende lagen in het lichaam onderscheiden. In Sanskriet worden deze lagen kosha’s genoemd. Zo bestaan wij uit vijf kosha’s, die ons omhullen als de schillen van een ui. Deze verschillende schillen staan in directe verbinding met elkaar. Als één van de schillen niet in balans is, zal dat de andere schil negatief beïnvloeden. Het heeft dus geen zin om alleen aan de buitenkant te werken als er in de binnenste schillen iets mankeert. Uiteindelijk zal dit ook zichtbaar worden in de buitenste schil. Om eenwording te bereiken dient er harmonie te zijn tussen deze vijf energielichamen.

Annamaya kosha

Het eerste omhulsel is annamaya kosha. Dit is ons fysieke lichaam, het lichaam dat we zien en dat we voelen door er met onze handen overheen te gaan. Dit anatomische lichaam omsluit de andere vier, subtielere kosha’s. Anna betekent voedsel, annamaya kosha wordt dan ook onderhouden door het voedsel dat wij tot ons nemen. Nemen wij alleen maar ongezond voedsel tot ons, dan zal dit op den duur niet alleen impact hebben op de buitenste schil maar ook doorstralen naar de onderliggende schil, pranayama kosha.

Pranamaya kosha

Pranamaya kosha is opgebouwd uit prana wat levenskracht of levensenergie betekent. In dit lichaam lopen de energiekanalen (nadi’s) die samenkomen in de chakra’s. De energie beweegt zich door het hele lichaam en is afkomstig van onze zintuigen die direct met ons denken in verband staan.

Positieve ervaringen en gedachtes dragen bij aan een optimaal functioneren van de chakra’s. Zintuigelijke indrukken worden via onze adem omgezet in prana (levensenergie). Prana zorgt ervoor dat we ons vitaal en gezond voelen. Wanneer wij ons echter voeden met negatieve daden en gedachten dan gaat dit ten koste van de levenskracht (prana) en voelen wij ons minder vitaal. De chakra-activiteit daalt en stagneert, er worden blokkades in de energiestroom opgeworpen en dit gaat ten koste van de harmonie die wij in ons voelen.

Manomaya kosha

De derde schil wordt manomaya kosha genoemd en dit lichaam is opgebouwd uit het menselijk denken. Hier bevinden zich ons onophoudelijk denken. Wanneer onze gedachten heilzaam zijn is het denken kalm en tevreden en ontstaat positiviteit.

Vijnanamaya kosha

Het vierde lichaam is vijnanamaya kosha, ons intellectuele lichaam. Hierin zijn onze intelligentie en ons onderscheidingsvermogen gehuisvest. Vijnana heeft te maken met transcendentie, dus met wat je geestelijk kunt waarnemen buiten of boven het reguliere, menselijke denkraam. Het gaat hier om het ervaren van dat wat het dagelijkse, aardse gebeuren overstijgt. In dit denken bestaat geen ruimte voor ego, het richt zich op het welzijn van allen. Dit lichaam ontsluit zich als het ware vanzelf en komt voort uit harmonie en balans van in de bovenliggende lichamen. Deze toestand wordt bereikt door meditatie en zelfreflexie, de aanwezigheid van goed gezelschap en belangeloze dienstbaarheid aan anderen.

Anandamaya kosha

Het vijfde lichaam bestaat louter uit geluk en is anandamaya kosha, het lichaamsomhulsel van gelukzaligheid. Ananda betekent geluk of gelukzaligheid. In het Engels zou je het woord vertalen met bliss. In dit omhulsel zijn de vorige vier wel aanwezig maar leveren geen zorgen meer op. Hier is sprake van een blijvend contact met het alomvattende. Tijd en ruimte spelen geen rol meer en een eeuwigdurende glimlach kenmerkt deze staat. De balans in de eerste vier lichamen wordt verfijnd tot voeding voor dit lichaam. Van nature is dit lichaam vreugdevol en oprecht, maar het is nog niet het laatste niveau.

Volgens de yoga filosofie ligt achter anandamaya kosha de waarheid verscholen van wie wij ten diepste zijn.

Merel Drilling
Wil je meer weten over chakra’s? Luister dan de podcast over chakra’s.

Energetisch lichaamswerk is er in vele vormen. Vaak wordt de chakrapsychologie of -filosofie gebruikt. Chakra’s hebben hun oorsprong in de Ayurveda; een eeuwenoude Indiase leer. Onze chakra-expert Merel Drlling legt uit wat chakra’s en energetisch lichaamswerk zijn.

De chakra’s en het chakrasysteem zijn onverbrekelijk verbonden met de theorie en de praktijk van de yoga. De betekenis van het woord yoga (letterlijk “juk”) is samengaan of verbinden. Yoga is een praktisch en filosofisch systeem om het sterfelijke zelf met zijn goddelijke natuur van zuiver bewustzijn te verbinden. In de niet-dualistische tantrische traditie werden de chakra’s en kundalini integraal onderdeel van de yogafilosofie. Het woord tantra betekent letterlijk ‘weefgetouw’ en verwijst naar het weven van afzonderlijke draden tot een tapijt van heelheid. Op die manier worden binnen het chakrasysteem de polariteiten van geest en materie, geest en lichaam, hemel en aarde, het vrouwelijke en mannelijke tot een samenhangend systeem verweven.

Energetisch lichaamswerk en Ayurveda

Volgens de leer van de Ayurveda zijn microkosmos en macrokosmos één (atman/brahman). Alle eigenschappen van het universum zijn in de mens terug te vinden en omgekeerd bevat het universum alle eigenschappen van de mens.
Het woord “chakra” komt uit het Sanskriet en is letterlijk te vertalen met ‘wiel’ of ‘schijf’. Je zou het kunnen omschrijven als een wervelend wiel van energetische activiteit. Energie die uitstraalt of uitvloeit vanuit de belangrijkste zenuwknopen die zich vertakken vanuit de wervelkolom. Er zijn zeven van deze wielen, opgestapeld in een kolom van energie die zich uitstrekt van de onderrug tot aan de kruin. Deze zeven wielen zijn de hoofdchakra’s. Er zijn veel meer (kleinere) chakra’s in onder andere handen en voeten, vingertoppen en schouders maar deze laten we buiten beschouwing.
Het chakrasysteem ontstond meer dan vierduizend jaar geleden in India. Zo werd over dit systeem geschreven in de Rig-Veda (één van de in totaal vier oudste en heiligste Hindoegeschriften) en de ‘Maitri-Upanishads (zij bevatten de essentie van de Veda’s). Ook kun je lezen over de chakra’s in de Yogasutra’s van Patanjali (stammend uit de tweede eeuw voor Christus). De yogasutra’s bestaan uit fundamentele teksten in de literatuur van de yoga.

De chakra’s vormen tezamen een structuur die de polariteiten hemel en aarde met elkaar verbindt. Elke stap omhoog (richting kruin) gaat van een duidelijk omlijnde trillingsstaat naar een hogere, subtielere en vrijere vorm. Elke stap omlaag (richting aarde) brengt ons bij vorm en vastheid. Aangezien er bij de chakra’s zeven niveaus horen en de regenboog zeven kleuren telt, wordt de langzaamste trilling of golflengte van zichtbaar licht (rood) in verband gebracht met het eerste chakra. De snelste, kortste golf (violet) met die van het kruinchakra. Elk van de andere kleuren stelt de stappen ertussenin voor.

Meer weten en ervaren met betrekking tot energetisch lichaamswerk? Mogelijk is onze Cursus Energetisch Lichaamswerk interessant voor jou!

Energiewerk; wat is het?

Waarom heet energiewerk ‘werk’? Ik denk dat dit komt omdat je juist voor dit subtiele aanvoelen best wat voorbereiding en inzet nodig hebt. Werk dus. Om te komen waar je wilt zijn. Hier deel ik enkele anekdotes uit mijn energiewerk en energetische opleidingen.

Jaren geleden deed ik met mijn vriendin een energetisch spelletje. We zaten naakt op bed achter elkaar. Om de beurt deden we onze hand net boven de huid ergens op de rug. De ander moest dan raden waar die hand was. Fysiek kon je dus niks voelen, maar het experiment was of je het toch kon ervaren. Ik was aan de beurt en ik had het verkeerd; haar hand had ze een tijdje rechtsboven gehouden en ik gokte links midden. We kletsten wat verder toen ze opeens gilde: “Kijk dan!!!” Wat bleek? Op de plek waar ze een minuut lang haar hand net boven mijn huid had gehouden was nu duidelijk een rode plek ontstaan.
Wat ik hier zo bijzonder aan vond was dat ik het misschien fout gegokt had, maar dat mijn lijf het dus wel gemerkt had. Mijn huid werd rood op de plek waar zo even een hand boven had gezweefd. Mijn hoofd wist dat niet, mijn lijf dus wel.

Een grote borst

Ik zag een grote borst voor me. “No way dat ik dat in deze vrouwengroep ga delen! Wat zullen ze wel van mij denken, oversekste jongeman! Zitten we hier serieus te doen, komt hij aan met zijn flauwe opmerkingen.” De kring ging rond en iedereen vertelde wat ze binnen kregen aan informatie of energie. Ik riep maar linkerknie en daarna gingen we intunen op haar zus en ervaren of we iets van contact of healing voelden. Na de sessie vertelde de vrouw wat er met haar zus aan de hand was. Borstkanker!

Zo ontwikkelde ik door schade en schande mijn intuïtie en kon ik deze steeds scherper afstellen en vertrouwen dat wat ik binnenkreeg klopt.

Energiewerk is vertrouwen

Een van de lastige dingen hierbij is vertrouwen op jezelf. Veel mensen die hoog sensitief zijn hebben eerst vooral last van hun grote mate van sensoriek. Ze nemen alles over en schermen zich af waardoor hun vermogens minder scherp worden. In veel van (onze) holistische opleidingen zoals; Lichaamsgericht Traumatherapeut, Lichaamsgerichte Coaching, Masseur, Massagetherapeut en in onze cursus Emotioneel Lichaamswerk, leer je juist dit talent te gebruiken als grote kracht en toegevoegde waarde. Je leert energie te voelen en te beheersen. Daarbij is je lijf je grote anker. Door goed in je lichaam aanwezig te zijn, blijf je gegrond en ‘vlieg je niet weg’ met alle subtiliteiten die er zijn. Voor mij was het lichaam nog meer bewonen de grootste opdracht in het begin. Zo kon ik nog beter voelen wat van mij was en wat van de ander is.

Het is belangrijk om zuiver te werken en als je zelf het instrument bent is dat altijd een uitdaging.

Tips voor een holistisch leven
Lees ook: Van een burn-out naar een nieuw levenspad: de kracht van lichaamswerk en Een opleiding volgen na een burn-out.
Inspiratie: Laat je inspireren door onze blogs, podcasts en video’s

Onze Opleidingen
– Lichaamsgerichte Coaching
– Traumatherapie Basics
– Traumatherapie Advanced
– Masseur
– Massagetherapeut
– Overzicht Cursussen

Meer weten over ons en onze opleidingen?
– Download onze Studiegids
– Kom naar een (online) Informatieavond of Open dag

We kijken ernaar uit om je te ontmoeten en samen te werken aan een gezonder, gelukkiger en meer bewust leven!

Stefan van Rossum

Over lichaamsbewustzijn

Lichaamsbewustzijn en Proprioceptie

Je lichaam zit vol met receptoren die zorgen voor proprioceptie. Proprioceptie is volgens Wikipedia “het vermogen van een organisme om de positie van het eigen lichaam en lichaamsdelen waar te nemen. Het woord proprioceptie komt van de Latijnse woorden proprius en perceptie (zelfwaarneming).” In je spieren, je huid, je fascia, je gewrichten overal zitten receptoren die direct aan je hersenen doorgeven wat ze ervaren. Ze hebben onder anderen namen als de lichaampjes van Golgi, Ruffini, Pacini. De een voelt de druk op de huid, de ander de temperatuur of ze voelen de spanning van pezen en spieren. Nooit over nagedacht, maar zo weten je hersenen dus dat je de trap oploopt.

Interoceptie en neuroceptie

In je lijf heb je overigens ook allerlei receptoren die zorgen voor je interoceptie. Daarmee voel je dus dat je naar de wc moet of dat je een opgeblazen gevoel hebt. Je voelt je hart kloppen of je longen ademen. Zo kun je gewoon over straat lopen zonder luier want je weet wanneer je een toilet moet bezoeken.

Neuroceptie, om het lijstje af te maken, is een term die Stephen Porges gebruikt bij zijn polyvgaaltheorie. Hij heeft het over een verzameling van signalen die je onbewust oppikt en onbewust verwerkt. Heb je het idee dat iets niet pluis is of dat iemand achter je naar je staat te kijken? Neuroceptie!

Waar kan ik u mee helpen?

Wat ik in mijn praktijk vooral merk(te) is dat veel mensen niet zo’n sterke proprioceptie meer hebben. Die voelen de chronische spanning in hun nek niet, zij voelen alleen de hoofdpijn die het veroorzaakt. Sommige onderruggen zijn koud en voelen doods aan. Klanten willen meer druk met mijn elleboog op hun levator scapula (de schouderbladheffer) “want het is pas effectief als het pijn doet”. En ik zeg dat niet om te veroordelen hoor (we verdienen er goed aan); ik ben bij een deadline voor een column of artikel ook meer aanwezig in mijn laptop dan in mijn ademhaling. Maar het is wel een kwaal van deze tijd; zoveel indrukken of activiteiten buiten ons die ons ‘uit ons lijf’ halen.

Lichaamsbewustzijn; je lijf is van jou

Lichaamsbewustzijn en range of motion

Robert Schleip is een van de grondleggers van de Rebalancing maar werd wetenschapper omdat hij nieuwsgierig was naar alle claims over waar massagetherapie allemaal goed voor zou zijn. Nu is hij één van de meest vooraanstaande onderzoekers op het gebied van fascia en heeft hij diverse boeken geschreven. Hij onderzocht onder andere de bewegingsruimte van de schouders en armen. De zogeheten ‘Range of Motion’ (ROM), oftewel hoe ver kan ik mijn armen strekken? Zoals het een goed vakidioot betaamt deed hij dat onderzoek op bijzondere wijze. Eerst strekten ze hun armen langs hun hoofd om te kijken hoe ver de armen en handen kwamen. Daarna gingen ze in volledige narcose en lieten ze hun armen en handen langs hun hoofd leggen. Tussen de eerste en de tweede meting zat nogal een verschil. Onder narcose kwamen de armen verder. Hierdoor concludeerden zij dat de armen verder konden rekken dan ze dachten! Als je je armen strekt en je bent minder flexibel zul je eerder een signaal, van je receptoren, krijgen dat het wat stug en stijf aanvoelt. Ga je nog iets verder dan kan het pijn gaan doen en zul je besluiten te stoppen. Met bijvoorbeeld yoga kun je door te blijven ademen en ‘erbij te blijven’ de boel wat oprekken. Zo vergroot je de ROM én je lichaamsbewustzijn.

Ogen als receptoren

Ian Waterman heeft in de loop der tijd zijn lijf gedeeltelijk teruggekregen door te kijken wat hij doet. Hij kijkt waar hij zijn voeten neerzet en waar hij zijn rechterhand naar toe wil brengen. Heel zorgvuldig zet hij zijn kopje thee en stapt hij in bed. Zodra het licht uitgaat, is hij zijn lichaam kwijt.

Dit artikel over lichaamsbewustzijn is eerder verschenen in Massage Magazine, geschreven door Stefan van Rossum.

Opleidingen die op dit thema lichaamsbewustzijn en lichaamsbewustwording aansluiten zijn:

Huid op huid

Deze foto kwam ik laatst weer tegen. Het is de foto van mijn eerstgeboren zoon, een paar uur na de bevalling. De bevalling ging met wat complicaties gepaard dus mijn vrouw moest naar de operatiekamer. Ik kreeg de opdracht om m’n shirt uit te doen en mijn zoon op mijn borst en buik te leggen. “Huid op huid is het beste voor de baby” zei de verpleegster. Zo heb ik als kersverse vader samen met mijn eerste zoon zijn eerste uur van zijn leven doorgebracht. Helemaal alleen in de kamer totdat mama weer terugkwam. Eén van de mooiste momenten van mijn leven!

Stefan van Rossum

Interview met Manu Keirse over rouw en verlies

Mijn interview met Manu Keirse over rouw en verlies voor de laatste podcast van het jaar 2021 is een prachtige afsluiter van een seizoen vol fascinerende gasten en onderwerpen. We hebben dit jaar allerlei onderwerpen besproken; trauma, relaties, liefde en nog veel meer. Over rouw en verlies hebben we het nog niet gehad. Daarover sprak ik met Manu Keirse. Als klein jochie werd hij al gefascineerd door rouw en verlies. Als misdienaar moest hij mee met de dominee voor de laatste riten. Zo zag hij de impact van rouw. Nu is hij emeritus hoogleraar, doctor, psycholoog en dé expert op het gebied van rouw. Hij heeft talloze boeken geschreven over rouw en verlies.

Feestmaand

Qua timing is dit onderwerp goed om aan het begin van de feestmaand te bespreken. Want veel mensen gaan de feestdagen in met iemand die ze verloren hebben. Ik heb altijd geleerd om daar tijdens de feestdagen vooral niet over te praten want het moet gezellig zijn. Maar dat kunnen juist de dagen zijn dat het gemis het grootst is. Mensen zitten meer thuis en zijn uit hun dagelijkse routine en er is de Kerst zonder de overledene die er vroeger wel altijd tussen zat.

Luisteren

Manu Keirse raadt ons aan om wel over de overledene te praten of ze te benoemen en ze de ruimte te geven. Erover praten of beter gezegd er over laten praten want bij rouw is er maar één ding belangrijk: luisteren!
Dé belangrijkste communicatievaardigheid die we hebben: luisteren. Rouw wordt door iedereen anders aangegaan en daarom is het zaak te luisteren waar en hoe de rouwer erbij zit en wat er nodig is.
Als je iemand hebt die met rouw of verlies te maken heeft en er zelf moeilijk mee komt geeft de heer Keirse de volgende tip:

‘Een bloem opent zich als de zon schijnt en volgt de zon de hele dag. Als het s’avonds donker is sluit de bloem zich weer. Tot dat de zon weer begint te schijnen. Wees de zon voor die persoon!‘

We hebben niet geleerd om met rouw om te gaan en we stoppen het allemaal liever weg. Van professional tot familielid. Maar we weten dat dingen wegstoppen niet gaat en dat je daar alleen maar groter leed en pijn creëert. Heb je zelf met rouw en verlies te maken? Wees dan de zon voor jezelf. Geef je zelf iets waar je warm van wordt.

Zonnige feestdagen toegewenst

Stefan van Rossum

PS: link naar de podcast van Manu Keirse over rouw en verlies

Hernia betekent letterlijk: breuk. Hierdoor ontstaat er een uitstulping van een orgaan of weefsel uit een lichaamsholte waar het normaliter ligt. Hier zijn een aantal voorbeelden van te geven.

• liesbreuk = hernia inguinalis
• breuk in het middenrif = hernia diafragmatica
• navelbreuk = hernia umbilicalis
• uitpuilen van een tussenwervelschijf in de rug = hernia nuclei pulposi (de zachte inhoud van een tussenwervelschijf treedt naar buiten. Kan drukken op een zenuwwortel).

De wervelkolom

De wervelkolom bestaat uit 8 cervicale, 12 thoracale en 5 lumbale wervels en het sacrum. Tussen alle wervels zit een tussenwervelschijf. De wervels zorgen voor stevigheid en bescherming en de tussenwervels zorgen voor elasticiteit, schokdemping en beweging van de wervelkolom.
De tussenwervelschijf bestaat uit kraakbeen en is gevuld met een geleiachtige stugge vloeistof, de nuclei pulposis. Er bevinden zich geen bloedvaten in de tussenwervelschijf. Door de wervels loopt een bundel van zenuwen. Bij elke ruggenwervel treden er een aantal zenuwen (zenuwwortel) naar buiten toe naar verschillende delen van het lichaam. Zij zorgen onder andere voor het aansturen van de spieren en geven pijnsignalen door aan de hersenen.

Het lumbosacraal radiculair syndroom

Het lumbosacraal radiculair syndroom (LRS) is een verzamelnaam voor de pijn die ontstaat door compressie van een zenuwwortel in de rug. Wanneer een patiënt rugpijn heeft met uitstraling naar bil/been/voet zal de huisarts de diagnose LRS stellen. De huisarts weet op dat moment nog niet waardoor deze zenuwpijn wordt veroorzaakt. Hiervoor zijn verschillende oorzaken, onder andere de hernia nuclei pulposis of een kanaalstenose. Laatstgenoemde diagnoses kunnen alleen gesteld worden met behulp van radiologisch onderzoek.
De letterlijke vertaling van LRS is: Lumbo: met betrekking tot de lumbale wervels, Sacraal: met betrekking tot het sacrum, Radiculair syndroom: afwijking waarbij een zenuw op de plaats waar deze uit het ruggenmerg komt wordt geprikkeld.

Hoe ontstaat een RLS?

Een RLS kan ontstaan door een hernia nuclei pulposi, ook wel lumbale discushernia genoemd. Bij een hernia treedt de nucleus pulposis uit de tussenwervelschijf. Dit is een geleiachtige kern, die zich door de vezelige buitenring van de tussenwervelschijf dringt. Door de uitpuilende wervelschijf raakt de zenuwwortel bekneld. Dit geeft de pijn en sensibiliteitstoornissen in betreffende gebieden in bil/been en voet.  Soms is er sprake van een hernia maar zijn er geen klachten. Er ontstaan vaak klachten als de zenuwwortel langere tijd geprikkeld wordt er evtueel een ontstekingsreactie plaats vind. Een RLS kan ook ontstaan door een kanaalstenose. Door een vernauwing in de wervelkolom kunnen tevens de uittredende zenuwen bekneld raken en klachten geven.

Wat is ischias?

Ischias betekent letterlijk: pijn aan de nervus ischiadicus. De nervus ischiadicus is de langste zenuw in het lichaam. Deze treedt uit bij de onderste lumbale wervels en loopt door tot onder aan de voet. Deze zenuw kan bekneld raken door te veel spanning op de piriformis (piriformis syndroom) of door een scheve bekkenstand, met als gevolg uitstralende pijn naar het been of de voet. Een hernia of een stenose kan ook pijnklachten, veroorzaakt door beknelling van de nervus ischiadicus, geven.  

Risicofactoren voor een Hernia nuclei pulposis

• Grote lichaamslengte, zwaar lichamelijk werk (veel bukken/buigen), langdurig autorijden. Hierbij is er sprake meer compressie op de tussenwervelschijven.
• Mentale stress, roken. Hierdoor gaat de kwaliteit van de tussenwervelschijf achteruit.
• Gebrek aan beweging, door meer te bewegen houdt je je tussenwervelschijven beter in conditie. Door te bewegen worden afvalstoffen beter afgevoerd en blijft het vochtgehalte beter in balans. Dit ten gunste van de elasticiteit.
• Slechte spierconditie, door verslappen van de spieren krijgen de tussenwervelschijven meer druk te verwerken.
• Genetische aanleg
• Op latere leeftijd worden de tussenwervelschijven minder elastisch, minder vocht en toevoer van voedingsstoffen.

Prevalentie:

• Meer vrouwen dan mannen
• Meest voorkomend tussen 30-64 jaar

Welke klachten treden op?

De meest voorkomende klachten bij een hernia nuclei pulposis zijn:

• Uitstralende pijn in het gebied van de bil/been en/of voet
• Uitvalsverschijnselen/doof en tintelend gevoel
• Pijn kan goed gelokaliseerd worden door de patiënt
• De pijn is scherp van karakter
• Bij liggen het minste pijn
• Pijn neemt toe bij drukverhoging (bijv. hoesten of persen)

Meest voorkomende locatie Hernia nuclei pulposis

 De meeste hernia nuclei pulposis bevinden zich op de volgende locaties in de wervelkolom:

• Niveau L4-L5 (45%)
• Niveau L5-S1 (45 %)
• Niveau L3-L4 (5%)
• Niveau L3-L2/ L2-L1 (wordt zeer minimaal vastgesteld)

Zoals hierboven te lezen ontstaan de meeste hernia nuclei pulposis in de onderste lumbale wervels. Dit wordt mede veroorzaakt doordat de druk op de onderste wervels het grootst is. De locatie van de hernia bepaald mede de plaats van de uitstralende pijn en sensibiliteitstoornis.

Diagnostiek

De patiënt komt met onderrugklachten en uitstralende pijnklachten in bil/been en voet bij de huisarts of fysiotherapeut. Zij zullen de volgende vragen stellen en onderzoeken doen om te komen tot de diagnose LRS:

• Uitvragen pijnklachten/sensibiliteitsstoornissen/krachtverlies
• Testen reflexen knie en achillespees
• Sensibiliteit laterale en mediale voetrand en tenen
• Proef van lasègue (bij het optillen van het been zal de pijn verergeren)

Bij deze klachten zal de huisarts Lumbaal Radiculair Syndroom stellen, pijn die ontstaat door compressie van een zenuwwortel in de rug. In veel gevallen is de oorzaak een Hernia nuclei Pulposis. Om de diagnose hernia nuclei pulposis definitief vast te stellen is een doorverwijzing naar de neuroloog, alwaar radiologisch onderzoek zal worden gedaan.

Behandeling en adviezen

De huisarts zal in eerste instantie fysiotherapie met zo nodig pijnstilling of ontstekingremmers adviseren en voorschrijven. Wanneer de klachten na 6 weken nog niet verminderd zijn zal doorverwezen worden naar de neuroloog. De huisarts zal de volgende adviezen geven:

• Bedrust draagt niet bij aan een sneller herstel
• Wandelen/fietsen/in beweging blijven
• Vermijden van bewegingen die veel pijn geven
• Rustmomenten inbouwen
• Luister naar je lichaam
• Infrarood lamp
• Eet gezond en drink voldoende
• Zorg voor een goed lichaamsgewicht
• Stop met roken
• Oefeningen : stretchen en core versterken

Het is goed om de tussenwervelschijven in goede conditie te houden. Door voldoende te bewegen, te stretchen en voldoende te drinken kan je dit bewerkstelligen. Door te stretchen zal er makkelijker vocht in de tussenwervelschijven opgenomen worden en worden de afvalstoffen beter afgevoerd. Je kunt de tussenwervelschijf vergelijken met een spons. Wanneer deze uitdroogt, zal deze eerder scheuren vertonen.

Uit onderzoek met betrekking tot het klachtenverloop is gebleken dat:

• Bij 75% van de patiënten met een hernia nuclei pulposis de klachten verbeteren na 12 weken waardoor een operatie niet nodig is. Soms zijn de wachtlijsten voor een operatie zo lang dat de klachten al verbetert zijn voordat de operatie plaats zal vinden.
• Minder dan 10% heeft een langdurig beloop met klachten
• 5 tot 15% ondergaat een operatie
• Na 1 jaar is 95 % herstelt. Met of zonder operatieve behandeling.
• Operatie zorgt voor een sneller herstel, maar ook meer kans op complicaties
• Bij 4-20% treden recidiefklachten op
• Lage rugpijn kan nog enige tijd blijven bestaan.

Mentale gevolgen

Naast de fysieke klachten kunnen er ook mentale ongemakken onstaan. De zenuwpijn is veelal heftig  te noemen. Ook hier zal in de behandeling aandacht aan besteed moeten worden:

• Er is angst voor uitval/verlammingsverschijnselen
• Er zijn gevoelens van wanhoop, sombere stemming
• De voortdurende pijn heeft effect op de nachtrust
• Door de pijn worden sociale activiteiten vermeden er is minder sociaal contact
• Werk kan (tijdelijk) niet voortgezet worden
• Als gevolg van stress en pijn ontstaat er meer spierspanning

Massagetherapie

In de literatuur heb ik niet veel kunnen vinden over de effecten van massagetherapie bij een hernia. Wanneer de hernia zich in de acute fase bevindt en er veel pijn is zal er geen behoefte zijn aan aanraking. Zodra de pijn iets is afgenomen zal er vooral aandacht zijn voor ontspanning van de spieren. Het is waarschijnlijk dat door de heftige pijn veel spieren aangespannen zijn.
Alle spieren van de rug kunnen gemasseerd worden, waarbij geen druk uitgeoefend dient te worden op de wervelkolom. Verkorte hamstrings en glutae kunnen onderrugklachten verergeren. Het is goed om hier ook aandacht voor te hebben. Een zachte aanraking en goed afstemmen hierover met de cliënt is van groot belang om cliënt een veilig gevoel te geven.
Daarnaast is er aandacht voor het verhaal van de cliënt, zijn of haar angst voor pijn of gevolgen van de hernia dienen serieus genomen te worden. Als massagetherapeut kan je de cliënt helpen het vertrouwen in het lichaam te herwinnen. Eventueel de cliënt geruststellen door te vertellen dat in de meeste gevallen de klachten vanzelf weer verdwijnen.

Deze blog is geschreven door Betty de Lange voor haar opdracht om een pathologie te presenteren.

“Ik heb voor het onderwerp Hernia nuclei pulposi gekozen, ten eerste omdat lage rugklachten veel in de massagepraktijk voorkomen. Het is belangrijk om aan de hand van de klachtenanamnese de symptomen te herkennen van een hernia. Met deze kennis kan een client evt. doorverwezen worden naar de huisarts en het behandelplan bij de massagetherapeut kan hierop worden aangepast. Daarnaast is het voor de cliënt met de hernia klachten van belang dat er voldoende kennis is bij de massagetherapeut. Door herkenning en erkenning te hebben voor de klachten zal het de client een gevoel geven van vertrouwen en veiligheid.
Tot slot wilde ik me graag verder in het onderwerp verdiepen omdat ik vond dat ik er nog te weinig kennis over had en ik wilde onderzoeken wat massagetherapie kan betekenen wanneer er sprake is van een lage rug hernia.“