Deze blog is geschreven door Esther Das. Esther is massagetherapeut van Massagepraktijk Time For You én student van de opleiding geaccrediteerd massagetherapeut. Voor deze opleiding dienen de studenten een artikel te schrijven over wetenschappelijk onderzoek naar de effecten van massagetherapie. Deze blog is een samenvatting van dat artikel.
Vermoeidheidsklachten
Kanker is een veelvoorkomende (nieuwe) ziekte, waarvan steeds meer mensen genezen. In mijn directe omgeving heb ik verschillende mensen verloren aan deze ziekte. Er zijn verschillende soorten kanker met allemaal een andere klachten en behandeling. Het is heel fijn als je iets voor deze mensen kunt doen, zodat ze even niet aan de ziekte hoeven te denken en weer zichzelf zijn/voelen.
Als mensen genezen van kanker houden ze vaak klachten over, zoals vermoeidheid. Dat is ook waar het onderzoek in het artikel over gaat. Hoe mooi is het als je met de reguliere zorg kunt samenwerken en iets voor deze mensen kunt doen. Dat door massagetherapie, als aanvulling op reguliere behandelingen, de klachten afnemen is iets wat fantastisch is.
Inleiding
In de Verenigde Staten (maar ook in Europa en de rest van de wereld) zijn steeds meer mensen die genezen van kanker. Er komt daardoor ook meer aandacht voor de kwaliteit van leven na de ziekte.
Kanker gerelateerde vermoeidheid is één van de meest voorkomende symptomen bij de mensen die genezen zijn van kanker.
Deze vermoeidheid geeft een gevoel van fysieke en emotionele uitputting en staat niet in verhouding tot de activiteit die die persoon heeft gedaan. De vermoeidheid komt voor bij nagenoeg alle kankertypes en behandelingen die de patiënten hebben ondergaan. De behandelingen hebben een negatieve invloed op de stemming, de mate van school- en werkprestaties, sociale activiteiten, etc. En daardoor heeft het een negatieve invloed op de kwaliteit van leven. De vermoeidheidklachten kunnen tot jaren na de behandeling aanhouden.
Goede evidence-based behandelingen voor kanker gerelateerde vermoeidheid zijn beperkt. Meer dan 50% van de patiënten maakt gebruik van complementaire en alternatieve geneeskunde om de klachten te verlichten. Veel patiënten maken gebruik van massagetherapie.
Deze studie richt zich op de werkzaamheid van Zweedse massagetherapie bij vermoeidheid bij voormalig borstkankerpatiënten. De veronderstelling is dat een klassieke Zweedse massage de vermoeidheidsklachten doet afnemen.
Methode en behandeling
De studie was een gerandomiseerde studie met 3 componenten.
Groep 1 kreeg wekelijks een klassieke massage;
Groep 2 kreeg wekelijks een lichte aanraking;
Groep 3 was een zogenaamde wachtlijst en kreeg geen behandeling.
De totale groep bestond uit 66 vrouwen in de leeftijd van 18 tot 72 jaar, die genezen zijn van borstkanker. Groep 1 t/m 3 bestond elk uit 22 personen.
Om de verwachtingsbias te verminderen, werden personen die eerder een massage als therapie hadden ondergaan of op dat moment onder behandeling van een massagetherapeut of een andere aanvullende holistische therapie stonden uitgesloten van deelname aan het onderzoek. Van te voren werd aan de personen uit groep 1 en 2 gevraagd een vragenlijst in te vullen over hun eigen gemoedstoestand. Deze lijst werd na 3 en 6 weken nogmaals ingevuld.
De massagetherapeuten en de personen die de massage of aanraking zouden ondergaan waren op de hoogte van de behandeling. De artsen waar de patiënten onder behandeling stonden, waren niet op de hoogte welke vorm van massagetherapie de patiënt zou krijgen.
Groep 1 en 2 kregen gedurende 6 elke week een behandeling van 45 minuten. De behandelingen van massagetherapie vonden plaats ’s middags tussen 12.00 uur en 18.00 uur. Vooraf werd een intake gedaan en gevraagd naar wijzigingen in gezondheid, medicijngebruik etc. Tijdens de behandelingen werd zo min mogelijk gesproken tussen de therapeut en patiënt. De sessies werden wel opgenomen, zodat voor de controle kon worden geluisterd naar wat zich had voorgedaan tijdens de sessie.
De behandelingen werden uitgevoerd door afgestudeerde massagetherapeuten van de Atlanta School of Massage.
De klassieke massage verliep volgens een vast patroon. Liggend op de buik werd er in een rustig tempo gewerkt van de schouders richting de voeten. Daarna moest de patiënt zich omdraaien en werd van de voeten naar de schouders en het hoofd gewerkt. De gebruikte technieken waren effleurages, petrissages en tapotages. Elke techniek had afwisseling in druk en snelheid. Dezelfde therapeuten behandelden ook de groep die een lichte aanraking kreeg.
De tijd was ook 45 minuten en de volgorde van aanraking was gelijk aan die van de klassieke Zweedse massage. Dus van de schouders richting de voeten bij buikligging en vervolgens van de voeten naar het hoofd bij rugligging.
De kwaliteitscontrole bestond uit het terugluisteren van de sessie, wekelijkse bespreking van zaken die zich voordeden tijdens de sessies en feedback van de patiënten o.a. door de vragenlijsten.
Uitkomst van het onderzoek
Na 3 en 6 weken hebben de patiënten van alle 3 de groepen hun bevindingen vermeld.
Binnen de groepen die de klassieke massage en de lichte aanraking ondergingen was een significante daling van de vermoeidheidsklachten waargenomen. De groep die geen behandeling had ondergaan had een stijging van de vermoeidheidsklachten.
De score voor de levenskwaliteit was voor de groep die een klassieke massage had ondergaan was verbeterd ten opzichte van de groep die een lichte aanraking had gehad. De groep die geen behandeling had gehad liet ook hier een negatief resultaat zien.
Conclusie
Kanker gerelateerde vermoeidheid heeft een grote impact op het leven van mensen die genezen zijn van kanker, maar ook op het leven van hun naasten.
Met deze studie is aangetoond dat patiënten die gedurende 6 weken, elke week een klassieke massage hebben ondergaan, zich veel minder vermoeid voelden dan de patiënten uit de groep die een lichte aanraking ondergingen en de groep die geen behandeling kreeg.
De groep die de klassieke massage had ondergaan, gaf tevens aan dat de kwaliteit van leven aanzienlijk verbeterd. Hierdoor is de totale gemoedstoestand verbeterd en daardoor ook de omgang met de directe familie.
Opmerkingen
Hoewel de resultaten erg positief zijn voor de groep die een klassieke massage heeft ondergaan, is er meer onderzoek nodig om dit eerste resultaat te bevestigen. Daarnaast het vermoeidheid ook erg complex om te definiëren en te meten.
Het onderzoek zou groter opgezet moeten worden en uitgebreid moeten worden met mensen die zijn genezen van een andere kanker. Er zouden dan zowel mannen als vrouwen moeten deelnemen aan het onderzoek. Op die manier krijg je een heterogene groep.
Toekomstige studies moeten ook aantonen of behandelen voor een periode van 6 weken voldoende is of dat er meer behandelingen van massagetherapie nodig zijn. Misschien is een vorm van onderhoudstherapie noodzakelijk.
Als er voldoende informatie en bewijs is dan zal het geïmplementeerd kunnen worden in de dagelijkse praktijk van de massagetherapeut.
Esther Das
Bronnen:
Becky Kinkead, PhD1, Pamela J. Schettler, PhD1, Erika R. Larson, MS, LMT2, Dedric Carroll, LMT2, Margaret Sharenko, LMT, CPT2, James Nettles, PhD1,2,
Sherry A. Edwards, BS1, Andrew H. Miller, MD1,3, Mylin A. Torres, MD3,4,
Boadie W. Dunlop MD1, Jeffrey J. Rakofsky, MD1 and Mark Hyman Rapaport MD1,3
1 Department of Psychiatry en Behavioral Schiences, Emory University School of Medicine, Atlanta, GA USA
2 Atlanta School of Massage, Atlanta, GA USA
3 Winship Cancer Institute, Atlanta, GA USA
Over de auteur
Iik ben getrouwd en woon sinds 2000 in Bergeijk. Ik heb circa 20 jaar bij de Rabobank gewerkt in diverse functies. Het contact met klanten en ze goed kunnen begeleiden bij het nemen van financiële beslissingen was heerlijk om te doen. Echt iets voor iemand kunnen betekenen op belangrijke momenten. Op een gegeven moment wilde ik minder in en met mijn hoofd werken en meer met mijn handen. Ik ben toen begonnen met een opleiding tot masseur. Het was de bedoeling om dit als hobby te gaan doen, maar toen ik merkte dat je met een massage mensen echt kunt laten ontspannen en ze ook nog kunt helpen als ze klachten hebben, besloot ik om de vervolgopleiding tot therapeut te volgen.
Gerelateerd lesaanbod
Massage bij kanker is onderdeel van de opleiding massagetherapeut:
Wie is Jan Geurtz?
Jan Geurtz (1950) is een Nederlands schrijver en leraar Tibetaans boeddhisme. Hij schreef onder meer de bestsellers ‘Verslaafd aan liefde’ en ‘De verslaving voorbij’. Volgens Jan Geurtz kunnen mensen in hun vroege jeugd, door een gebrek aan liefde of aandacht, een gevoel van fundamentele zelfafwijzing ontwikkelen. Om de pijn daarvan af te dekken zoeken zij hun toevlucht tot allerlei verslavingen bijvoorbeeld door middel van drugs. Maar zij blijven vooral verlangen naar waardering van anderen en storten zich in liefdesrelaties en raken verslaafd aan liefde. Naast zijn werk als schrijver leidt Jan Geurtz
Dzogchen retraites en cursussen, zowel in Nederland als daarbuiten. Zijn lessen zijn gericht op het ontwikkelen van een spirituele relatie met de ander en vooral met jezelf.
Podcast interview
Jan Geurtz is een aardige man; hij heeft al vele podcasts gegeven en weet waar hij over praat. Ter voorbereiding op ons gesprek had ik het boek ‘Verslaafd aan liefde’ gelezen (een boek wat ook terugkomt in de opleiding bodymind coach). Dat was dan ook het uitgangspunt van dit gesprek. Een punt waar ik het over wilde hebben maar wat niet echt doorkwam, was het gegeven dat we als mensheid niet alleen talloze verslavingen hebben maar ook allerlei andere manieren, methodes, instanties en trucs om minder in het hier en nu aanwezig te zijn. Denk aan boeken, podcast, films, social media. Allemaal dingen die je enigszins dissociëren.
Van Thomas Myers hoorde ik ooit een bijzondere ‘definitie’ van liefde waar ik tijdens dit gesprek weer aan moest denken. Hij zei dat liefde voor de mens is als moeder voor de gans. Als het ei van een gans breekt en het kuikentje komt naar buiten dan is het eerste bewegende object wat ze zie ‘mama’. Daar zal ze zolang het nodig is achter aan rennen. Ook als het een mens is. Voor mensen is liefde het eerste wat ze van hun ouders meekrijgen. Daarna zullen ze dát opzoeken in hun partners. Ook als het geen liefde is of een traumatiserende relatie. Iets wat we veel om ons heen zien of zelf mee hebben gemaakt.
Anyway veel plezier! en dank aan Jan Geurtz.
“To be nobody-but-yourself in a world which is doing its best, night and day, to make you everybody but yourself—means to fight the hardest battle which any human being can fight—and never stop fighting.”
E.E. Cummings
Authenticiteit als massagetherapeut
Deze blog is geschreven door Maura Menegatti. Zij studeert dit jaar af van de opleiding massagetherapeut. Een van de opdrachten van de opleiding massagetherapeut is om een aantal thema’s te onderzoeken. Eén van deze thema’s is authenticiteit. Hieronder lees je de bevindingen van Maura over dit thema en de relatie tot het vak van massagetherapeut.
De etymologie van de term “authenticiteit” is te vinden in het oude Griekse woord “αὐϑεντικός” en het laat-Latijnse woord ‘authentĭcus’. Het betekent ‘auteur’, ‘degene die zelf doet’. De term is een combinatie van ‘autòs’ en ‘entòs’, ‘zichzelf’ en ‘binnen’. Het verwijst dus, in diepere zin, naar ons ware innerlijk, die verder gaat dan hoe we willen overkomen of denken te zijn.
De brede betekenis is ‘gezag hebben over zichzelf’. Wat betekent het gezag over zichzelf hebben precies? Vele disciplines, waaronder de filosofie, hebben eeuwenlang het begrip ‘authenticiteit’ besproken. Van Plato en Socrates tot Aristoteles en later de existentialisten, veel denkers hebben zich afgevraagd wat een mens ‘trouw aan zichzelf’ maakt en hoe het mogelijk is om in het dagelijks leven authentiek te zijn.
In meer moderne tijden bespraken existentialisten het concept van authenticiteit als het bestaan dat de ware innerlijke realiteit van het individu weerspiegelt. Deze wordt gekenmerkt door de singulariteit, wat er mogelijk is, en de pijnlijke keuze die er bij hoort. Dit alles staat tegenover het valse gevoel van zekerheid van een niet authentiek bestaan geleid volgens een saaie, dagelijkse routine van een oppervlakkig leven dat op hypocriete wijze de sociale verwachtingen weerspiegelt.
Nietzsche
Ook Friedrich Nietzsche argumenteert dat authenticiteit dichter bij het innerlijke wezen staat volgens het Dionysische ideaal (waar de mens het individuele zelf overwint, dat is het ‘principium individuationis’) om het natuurlijke in zichzelf naar boven te halen, typisch van de vitale impuls, de creativiteit, het verlangen gevangen in zijn meest instinctieve en pre-rationele aspect.
Wat deze beelden uit verschillende tijdperken met elkaar gemeen hebben, is dat alle auteurs de authenticiteit definiëren binnen een scala van consistentie tussen iemands innerlijke en diepe wereld (met al zijn overtuigingen, waarden, regels, voorkeuren) en de manier waarop dezelfde persoon zich in de buitenwereld gedraagt.
Een meer hedendaagse opvatting definieert authentiek als dat wat ‘het waar is, oftewel niet vals, niet vervalst, en dat men als zodanig kan bewijzen of, nog dieper, de ware aard of overtuigingen van een persoon vertegenwoordigt; om trouw te zijn aan zichzelf en in het bewustzijn van iemands roeping’ (verschillende bronnen).
Sartre
De Franse filosoof Jean-Paul Sartre voegt aan het begrip authenticiteit het begrip verantwoordelijkheid en, wellicht nog belangrijker, vrijheid toe: ‘Hij die authentiek is, neemt de verantwoordelijkheid om te zijn wat hij is en erkent zichzelf vrij om niet te zijn wat hij niet is’ (Jean-Paul Sartre).
Het lijkt erop dat authenticiteit een kwaliteit van het wezen is. Maar is het een aangeboren of een aangeleerd kwaliteit? En is het onveranderlijk of kan het worden toegepast zoals het uitkomt?
Brown
Een bekende auteur, Brene Brown, stelt dat ‘authenticiteit niet iets is wat wij wel of niet hebben. Het is een uitoefening – een bewuste keuze van hoe wij willen leven’. Wat de auteur bedoelt is dat authenticiteit een keuze is, of nog beter een ‘verzameling van keuzes’ (Brené Brown) die samen van iemand, dag in dag uit, een authentiek wezen maken, in plaats van een aangeboren eigenschap of iets wat een mens heeft of niet.
In de maatschappij waarin wij leven is het te veel geaccepteerd (of beter een sociale aanbeveling) om zich aan te passen, om mensen te pleasen en de verbinding met ons ware zelf en onze behoeften te verliezen, met als gevolg dat wij niet meer gewend zijn om ons innerlijke kompas te volgen en dat te vertrouwen als de beste gids door het leven die wij kunnen vinden.
De maatschappelijke druk op mensen begint vroeg in de tijd: niet alleen de ouders stellen en handelen op basis van de verwachtingen die zij van hun kinderen hebben, maar het hele schoolsysteem is in wezen gebaseerd op de homogenisering van de eigenaardigheden van het kind en op de onderdrukking, hoe zacht dan ook, van hun natuurlijke neigingen ten gunste van een meer sociaal functionerend en acceptabel model. Wat en mens moet doen, meestal in een later stadium van het leven, wanneer hij zich realiseert dat er een ontkoppeling is tussen wat hij van binnen voelt en wat hij van buiten laat zien, kan worden samengevat als het volgende: om te kiezen voor authenticiteit en voor zichzelf, is het noodzakelijk om ‘los te laten wie wij denken (of verteld worden) dat wij moeten zijn en te omarmen wie wij werkelijk zijn’ (Brene Brown).
De auteur zelf onderscheidt enkele praktijken die het individu helpen op de weg naar authenticiteit. Deze praktijken kunnen worden samengevat als de acceptatie van imperfectie en het cultiveren van de kennis dat wij voldoen, wat resulteert in een gevoel van saamhorigheid en de praktijk van compassie (voor de onze en van de anderen gebreken). Naar mijn mening zijn er enkele essentiële voorwaarden, zoals oprechtheid en toewijding, en de moed om in contact te komen – en te blijven – met onszelf.
Leven met het ware ik
Een wetenschappelijke paper uit 2015, geschreven door een groep onderzoekers van Harvard, Columbia en Northwestern Universities , bewees dat deelnemers die vonden dat ze niet-authentiek zijn, in tegenstelling tot degene die zich wel authentiek voelen, zich meer als immoreel en onzuiver beschreven. De onderzoekers hebben ontdekt dat als mensen zich niet authentiek gedragen, zij meer een gevoel van discomfort hebben meestal geassocieerd met immoraliteit. Authentieke mensen komen in diepe verbinding met wie ze zijn en wat zij willen.
Het vermogen om meer in overeenstemming met hun ware ik te leven is het resultaat van enkele duidelijk herkenbare gewoontes. Empathie en zelfverzekerdheid zijn daarvan de meest relevante gezien het doel van dit paper.
Authenticiteit en massagetherapie
Door in te zoomen op de betekenis van dit belangrijke concept voor het beroep van massagetherapeut en voor mezelf als persoon, denk ik dat authenticiteit een praktijk is die men moet verwelkomen en integreren in het leven, door een bewuste keuze te maken om elke dag te zijn wie men is, om te blijven kiezen voor wie men is en om (zelfopgelegde) verwachtingen en normen los te laten.
Het betekent actief kiezen voor het luisteren naar de innerlijke stem, het volgen van het eigen lef, het vertrouwen in de felt sense (zoals het Eugene T. Gendlin het bedoelt) om de beste adviseur te zijn voor de richting die men moet gaan.
Voor een (massage)therapeut zou het zich kunnen vertalen in het vermogen om grenzen te stellen en deze te respecteren, zelfs als dat betekent dat zij geconfronteerd wordt met cliënten die andere verwachtingen hebben en de therapeut een “rol” opdringen. Het is het vermogen om eventueel “nee” te zeggen, of om heel eerlijk te zijn over de eigen reikwijdte en mogelijkheden.
Aan de andere kant opent authenticiteit de deuren naar een zeer diepgaand pad dat vooral wordt getekend door empathie. Empathie is een essentieel kenmerk om in contact te kunnen komen met anderen. Ook hier begint de reis bij het zelf, want het is onmogelijk ‘met de anderen invoelen’ als het contact met het zelf er niet is.
Maura Menegatti
Massagetherapeut sinds 2020
Gerelateerd lesaanbod
Het thema authenticiteit komt terug in de cursus therapeutische vorming en de opleiding massagetherapeut waarin je op zoek gaat naar jouw ontwikkeling tot authentiek therapeut.
Kanker; een persoonlijk onderwerp
Esther Das
Kanker is een veelvoorkomende (nieuwe) ziekte, waarvan steeds meer mensen genezen. In mijn directe omgeving heb ik verschillende mensen verloren aan deze ziekte. Er zijn verschillende soorten kanker met allemaal een andere klachten en behandeling. Het is heel fijn als je iets voor deze mensen kunt doen, zodat ze even niet aan de ziekte hoeven te denken en weer zichzelf zijn/voelen.
Als mensen genezen van kanker houden ze vaak klachten over, zoals vermoeidheid. Dat is ook waar het onderzoek in het artikel over gaat. Hoe mooi is het als je met de reguliere zorg kunt samenwerken en iets voor deze mensen kunt doen. Dat door massagetherapie, als aanvulling op reguliere behandelingen, de klachten afnemen is iets wat fantastisch is.
Invloed van het artikel op mijn functioneren als massagetherapeut
Het artikel heeft mij nog meer bewust gemaakt van het feit dat een goede samenwerking belangrijk is tussen de reguliere zorg en de complementaire zorg. Het feit dat een massage als aanvullende behandeling een positieve invloed heeft op het welzijn van de patiënt is fantastisch.
Ik wil voor mijzelf onderzoeken of ik deze massagetherapie wil en kan geven en dan vervolgens onderzoeken hoe de samenwerking met de reguliere zorg lokaal tot stand kan komen.
Inleiding
In de Verenigde Staten (maar ook in Europa en de rest van de wereld) zijn steeds meer mensen die genezen van kanker. Er komt daardoor ook meer aandacht voor de kwaliteit van leven na de ziekte.
Kanker gerelateerde vermoeidheid is één van de meest voorkomende symptomen bij de mensen die genezen zijn van kanker.
Deze vermoeidheid geeft een gevoel van fysieke en emotionele uitputting en staat niet in verhouding tot de activiteit die die persoon heeft gedaan. De vermoeidheid komt voor bij nagenoeg alle kankertypes en behandelingen die de patiënten hebben ondergaan. De behandelingen hebben een negatieve invloed op de stemming, de mate van school- en werkprestaties, sociale activiteiten, etc. En daardoor heeft het een negatieve invloed op de kwaliteit van leven. De vermoeidheidklachten kunnen tot jaren na de behandeling aanhouden.
Goede evidence-based behandelingen voor kanker gerelateerde vermoeidheid zijn beperkt. Meer dan 50% van de patiënten maakt gebruik van complementaire en alternatieve geneeskunde om de klachten te verlichten. Veel patiënten maken gebruik van massagetherapie.
Deze studie richt zich op de werkzaamheid van Zweedse massagetherapie bij vermoeidheid bij voormalig borstkankerpatiënten. De veronderstelling is dat een klassieke Zweedse massage de vermoeidheidsklachten doet afnemen.
Methode en behandeling
De studie was een gerandomiseerde studie met 3 componenten.
Groep 1 kreeg wekelijks een klassieke massage;
Groep 2 kreeg wekelijks een lichte aanraking;
Groep 3 was een zogenaamde wachtlijst en kreeg geen behandeling.
De totale groep bestond uit 66 vrouwen in de leeftijd van 18 tot 72 jaar, die genezen zijn van borstkanker. Groep 1 t/m 3 bestond elk uit 22 personen.
Om de verwachtingsbias te verminderen, werden personen die eerder een massage als therapie hadden ondergaan of op dat moment onder behandeling van een massagetherapeut of een andere aanvullende holistische therapie stonden uitgesloten van deelname aan het onderzoek.
Van te voren werd aan de personen uit groep 1 en 2 gevraagd een vragenlijst in te vullen over hun eigen gemoedstoestand. Deze lijst werd na 3 en 6 weken nogmaals ingevuld.
De massagetherapeuten en de personen die de massage of aanraking zouden ondergaan waren op de hoogte van de behandeling. De artsen waar de patiënten onder behandeling stonden, waren niet op de hoogte welke vorm van massage de patiënt zou krijgen.
Groep 1 en 2 kregen gedurende 6 elke week een behandeling van 45 minuten. De behandelingen vonden plaats ’s middags tussen 12.00 uur en 18.00 uur. Vooraf werd een intake gedaan en gevraagd naar wijzigingen in gezondheid, medicijngebruik etc. Tijdens de behandelingen werd zo min mogelijk gesproken tussen de therapeut en patiënt. De sessies werden wel opgenomen, zodat voor de controle kon worden geluisterd naar wat zich had voorgedaan tijdens de sessie.
De behandelingen werden uitgevoerd door afgestudeerde massagetherapeuten van de Atlanta School of Massage.
De klassieke massage verliep volgens een vast patroon. Liggend op de buik werd er in een rustig tempo gewerkt van de schouders richting de voeten. Daarna moest de patiënt zich omdraaien en werd van de voeten naar de schouders en het hoofd gewerkt. De gebruikte technieken waren effleurages, petrissages en tapotages. Elke techniek had afwisseling in druk en snelheid.
Dezelfde therapeuten behandelden ook de groep die een lichte aanraking kreeg.
De tijd was ook 45 minuten en de volgorde van aanraking was gelijk aan die van de klassieke Zweedse massage. Dus van de schouders richting de voeten bij buikligging en vervolgens van de voeten naar het hoofd bij rugligging.
De kwaliteitscontrole bestond uit het terugluisteren van de sessie, wekelijkse bespreking van zaken die zich voordeden tijdens de sessies en feedback van de patiënten o.a. door de vragenlijsten.
Uitkomst van het onderzoek
Na 3 en 6 weken hebben de patiënten van alle 3 de groepen hun bevindingen vermeld.
Binnen de groepen die de klassieke massage en de lichte aanraking ondergingen was een significante daling van de vermoeidheidsklachten waargenomen. De groep die geen behandeling had ondergaan had een stijging van de vermoeidheidsklachten.
De score voor de levenskwaliteit was voor de groep die een klassieke massage had ondergaan was verbeterd ten opzichte van de groep die een lichte aanraking had gehad. De groep die geen behandeling had gehad liet ook hier een negatief resultaat zien.
Conclusie
Kanker gerelateerde vermoeidheid heeft een grote impact op het leven van mensen die genezen zijn van kanker, maar ook op het leven van hun naasten.
Met deze studie is aangetoond dat patiënten die gedurende 6 weken, elke week een klassieke Zweedse massage hebben ondergaan, zich veel minder vermoeid voelden dan de patiënten uit de groep die een lichte aanraking ondergingen en de groep die geen behandeling kreeg.
De groep die de klassieke Zweedse massage had ondergaan, gaf tevens aan dat de kwaliteit van leven aanzienlijk verbeterd. Hierdoor is de totale gemoedstoestand verbeterd en daardoor ook de omgang met de directe familie.
Opmerkingen
Hoewel de resultaten erg positief zijn voor de groep die een klassieke massage heeft ondergaan, is er meer onderzoek nodig om dit eerste resultaat te bevestigen.
Daarnaast het vermoeidheid ook erg complex om te definiëren en te meten.
Het onderzoek zou groter opgezet moeten worden en uitgebreid moeten worden met mensen die zijn genezen van een andere kanker. Er zouden dan zowel mannen als vrouwen moeten deelnemen aan het onderzoek. Op die manier krijg je een heterogene groep.
Toekomstige studies moeten ook aantonen of behandelen voor een periode van 6 weken voldoende is of dat er meer behandelingen nodig zijn. Misschien is een vorm van onderhoudstherapie noodzakelijk.
Als er voldoende informatie en bewijs is dan zal het geïmplementeerd kunnen worden in de dagelijkse praktijk van de massagetherapeut.
Over de schrijver
Esther Das is massagetherapeut van Massagepraktijk Time For You. Deze blog is een samenvatting van een lesopdracht van de opleiding geaccrediteerd massagetherapeut die Esther momenteel volgt.
Bronnen:
Becky Kinkead, PhD1, Pamela J. Schettler, PhD1, Erika R. Larson, MS, LMT2, Dedric Carroll, LMT2, Margaret Sharenko, LMT, CPT2, James Nettles, PhD1,2,
Sherry A. Edwards, BS1, Andrew H. Miller, MD1,3, Mylin A. Torres, MD3,4,
Boadie W. Dunlop MD1, Jeffrey J. Rakofsky, MD1 and Mark Hyman Rapaport MD1,3
1 Department of Psychiatry en Behavioral Schiences, Emory University School of Medicine, Atlanta, GA USA
2 Atlanta School of Massage, Atlanta, GA USA
3 Winship Cancer Institute, Atlanta, GA USA
4 Department of Radiation Oncology, Emory University School of Medicine, Atlanta, GA USA
In de Thaise massage wordt al eeuwenlang een combinatie gemaakt van rekken, stretchen en drukpunten. Maar de ontwikkeling van rekken heeft niet stilgestaan. Er is in de tussentijd heel veel onderzoek gedaan naar het effect van rekken en er zijn verschillende varianten ontstaan. De cursus rekmassage en de cursus 3D fascia stretching leren je een heel scala aan (moderne) rekmogelijkheden maar lees eerst deze tekst.
Gelukkig heeft stretchen in onze samenleving al een grotere rol gekregen. In de afgelopen jaren is er in vrijwel elk Nederlands dorp wel een yogaschool of -klas te volgen. Onze manier van leven met veel technologie en zittend werk vraagt om een behandelmethode waar het lichaam weer flexibel, mobiel en meer bewegingsvrijheid krijgt. Daar ligt de kracht van deze cursus; jij kunt je cliënten hiermee helpen. Of het nu fanatieke sporters zijn of vitale bejaarden; iedereen heeft hier baat bij en ik denk ook dat ieder lichaam hier behoefte aan heeft. Het is vanwege die behoefte dat we deze cursus in het leven hebben geroepen. Hiermee heb je nog meer mogelijkheden om je cliënten te helpen om lekkerder in hun lijf te leven.
Wat is nu exact het verschil tussen rekken en strekken?
Rekken, strekken. stretchen; er worden verschillende definities gegeven die vaak tegenstrijdig zijn. Om deze verwarring tegen te gaan wordt vaak de Engelse term ‘stretching’ gebruikt. Als je er dieper in wilt duiken kun je via deze link Google de verschillende antwoorden op deze vraag vinden. Stretchen wordt veel gebruikt in de sport. Als voorbereiding of warming up, als cooling down maar ook als integraal onderdeel van de fysieke optimalisering van de (top)sporter. Voor vrijwel elke sport is een soepel en flexibel lichaam essentieel. Denk maar een golfer die afslaat, een basketballer of een voetballer.
Naast deze groep is er een groeiende behoefte aan rekken en strekken bij andere doelgroepen. Denk hierbij aan ouderen die flexibel en mobiel willen blijven. Mensen die langdurig zittend werk doen. Je kunt de rekoefeningen integreren in je massage maar je kunt ook een lossen reksessie aanbieden. In Amerika zijn er talloze ‘rekwinkels’ waar je gerekt kunt worden. Bekijk deze video van Stretchlab. Een van de grootste franchises: https://www.youtube.com/watch?v=5fUczYUhGz0
Rekken of stretchen is voor iedereen van toegevoegde waarde.
De voordelen
Rekken verbetert je gevoel (het ontspant, maakt bewust)
Rekken verbetert je circulatie (bloed, lymfe)
Rekken vergroot je bewegingsruimte
Rekken verbetert je mobiliteit
Rekken versoepelt gewrichten
Rekken verdiept je ademhaling
Rekken vergroot je flexibiliteit
Rekken verbetert blessurepreventie
Rekken verbetert (sport)prestaties
Rekken verbetert proprioceptie
Naast deze directe voordelen van rekken en strekken ontstaan er talloze pathologieën door een verminderde flexibiliteit van de gewrichten. Denk maar aan de wervelkolom waarin alle zenuwen lopen die je lijf besturen; je organen, je ledematen. Als deze gewrichten minder flexibel worden kunnen ze de zenuwen beïnvloeden en daarmee de functionaliteit.
Waarom niet zelf rekken en strekken?
Iedereen kan zelf rekken en strekken. De toegevoegde waarde van een reksessie door een derde (massagetherapeut) is vooral dat je verder kunt rekken waardoor je meer effect haalt. Een ander groot voordeel is dat veel mensen niet de discipline hebben om zelf te rekken. Een periodieke reksessie boeken geeft je alle bovengenoemde voordelen. Vaak ervaren mensen door een reksessie de voordelen ervan en gaan ze zelf actiever rekken en strekken.
4 Basisregels
1: Rek alleen bij ontspannen spieren!
2: Het mag geen pijn doen!
3: Bouw langzaam op en af!
4: Houdt de strekking minimaal 10 seconden aan!
Het geven van strekkingen
Naast het hanteren van de basisregels is het belangrijk om je cliënt goed te begeleiden bij het geven van de strekkingen. Je dient je cliënt te coachen of te begeleiden. Belangrijk hierbij is:
Let op de adem
Zorg dat de cliënt diep, ontspannen ademt
Maak eerst contact (evt. met beweging)
Sommige lijven schrikken van een aanraking. Bouw het rustig op en laat een lichaam(sdeel) eerst even wennen of ‘in contact komen’.
Blijf communiceren
Vraag de cliënt om direct te communiceren over pijn of andere vervelende sensaties tijdens het strekken.
Voel je een aanspanning of een verminderde ademhaling; geef dit terug aan je cliënt.
Hygiëne en discretie
Je werkt dicht op je cliënt. Uiteraard ben je professioneel gekleed en voldoe je aan alle hygiënemaatregelen. Zorg ervoor dat je cliënt zich comfortabel voelt.
Op aanraden van mijn zwager gaan we naar een Japans restaurant in Utrecht (Don Kounosuke). Geen sushi maar ‘don’, een bowl met rijst en lekkere toppings. Het restaurant wordt gerund door Japanners die geen Nederlands maar goed Engels spreken, naast Japans uiteraard. Op de kaart staan de gerechten genummerd, in Japans schrift en in ja hoe noem je dat eigenlijk, Europees?
Don Kounosuke
Bij het opnemen van de bestelling wil ik alles in het Japans bestellen. Daar heb ik altijd al last van gehad. Volgens mij is het een mannending. Zet mij in een willekeurig internationaal restaurant en ik wil de gerechten bestellen alsof ik er al jaren eet. Geen nummer 5 of “deze” maar ‘tanákasho’. Mijn vrouw laat me bestellen en ik roep ‘Tsukemono moriawase’. De serveerster zegt mij na en het klinkt exact hetzelfde. Zelfde klemtoon, uitspraak, alles. Bij het volgende gerecht precies hetzelfde. Ik lijk het exact zo uit te spreken als het hoort. Ook al zeg ik het voor het eerst. Mijn verrassing en zelfvertrouwen groeit als elk gerecht op precies dezelfde manier wordt herhaald door de echte Japanse zoals ik het ook zei!! Itawasa, Zukesashimi avocadoae, Yasaigyoza, Dashimaki tamago, Van enthousiasme bestel ik nog 2 voorgerechten (voor als u er gaat eten: 3 a 4 is genoeg met z’n tweeën).
Cosmopoliet of niet…
Terwijl de serveerster wegloopt van ons tafeltje kijk ik trots naar mijn vrouw. Die glimlacht meewarig en zegt: “Typisch geval van omotenashi!”
Ze legt uit dat voor een Japanner het heel belangrijk is om je gast zich thuis of welkom te laten voelen. Dat voeren ze op z’n Japans uit, oftewel tot in het detail. Mijn vrouw claimt dus dat ik zeer waarschijnlijk niet de juiste benamingen uitsprak maar dat de serveerster mij dit liet denken…. vanwege omotenashi!
Omotenashi?
Thuis ging ik meteen googlen en wat ik las sprak me als masseur enorm aan. Het NRC heeft er een artikel aan gewijd:
“Globaal staat omotenashi voor gastvrijheid, maar dat gaat lang niet diep genoeg. Letterlijk betekent het ‘de klant is god’. Omote is een beeld dat je publiekelijk wilt tonen. Nashi betekent ‘niets’. Samengevoegd betekent het eerlijk, geen pretenties, geen tegenprestaties. De dienstbaarheid moet uit de grond van je hart komen.
Omotenashi is een breed begrip en kent vele verschijningsvormen, al of niet zichtbaar. Denk aan de service op treinstations met buigende perronmedewerkers als de trein vertrekt. Of aan hotels waar de portier en de liftboy voor je buigen en zo nodig de paraplu boven je hoofd houden.
Maar het zit hem ook in minuscule details. Zo doen Japanners hun schoenen uit bij het betreden van hun eigen of andermans huis en draaien die alvast om zodat ze bij het weggaan direct kunnen instappen.”
Service op het hoogste niveau
Pim Omes schrijft op zijn site over het verschil in winkelervaring tussen beide landen: “Als je in Nederland de Bijenkorf bezoekt kun je in de regel ook op wat meer aandacht rekenen dan bij de Action, maar bovengenoemde aanpak beperkt zich in Japan niet alleen tot de duurdere warenhuizen. Ook de medewerkers van konbinis als Lawson, 7-11 en Family Mart, de Japanse varianten van de 24-uurs supermarkt, stellen alles in het werk om de klant met een zo tevreden mogelijk gevoel de winkel te laten verlaten. Zo wordt de gekochte waar niet lukraak in het tasje gestouwd, maar gaan de zware producten onder de lichtere. Ook worden de hengsels van het plastic tasje in elkaar gedraaid en daarna pas aan de klant aangeboden.”
Omotenashi en massage
Waarom had ik hier niet eerder van gehoord? Ometenashi is wat elke masseur/ massagetherapeut zou moeten kennen. Ometenashi is ervoor zorgen dat alles doordacht en goed is voorbereid. Niet er tijdens de intake op wijzen dat je niet kunt pinnen maar dit van tevoren melden, of beter nog: zorgen dat het wel kan!
Als mystery guest en regulier bezoeker van verschillende massagepraktijken geniet ik altijd van de aandacht voor de details en stoor ik me aan de lompheid der dingen. Een warme handdoek of olie in de winter is het minste wat je als klant mag verwachten toch?Maar met ometenashi zorg je misschien ook voor warme sloffen van de massagetafel naar de kleding van de cliënt. Of misschien leg je de sokken van de cliënt wel op de verwarming zodat ze lekker warm zijn.
Alleen al over de mogelijkheden nadenken om nog meer ometenashi ‘te worden’ maakt me enthousiast. En volgens Japanse traditie moet je het er ook weer niet heel dik bovenop leggen. Nee subtiel en bijna onmerkbaar.Zo sluiten de ramen van de Lexus met hetzelfde geluid als de Japanse schuifdeuren bij hen thuis. Subtiel, je moet het weten of na 100x hoor je het misschien maar onbewust krijg je het wel mee. Alles loopt gestroomlijnd en perfect.
Nederlandse gastvrijheid
Nu hebben wij Nederlanders ook heel veel talenten maar echte servicegerichte volharding zit niet in onze genen. In de Nederlandse horeca is serveren en bedienen een baantje voor studenten want iedereen kan toch wel een biertje brengen.
Gastvrijheid of service wordt in Nederland toch snel gezien als onderdanig en dat druist in tegen onze nivelleringsbehoefte waarbij iedereen gelijk is.
Maar gastvrijheid en ometenashi gaan niet over ongelijkheid of hiërarchie. Simpelweg over het nadenken over en uitvoeren van de perfecte gastvrijheid. Juist in ons vak iets waar we van doordrongen moeten zijn. Hoe kan ik iemand zo optimaal mogelijk op zijn gemak stellen? Hoe kan ik iemand zoveel mogelijk laten genieten of aanwezig laten zijn in dit moment.
Wat is mindfulness massage?
Mindfulness Massage werkt met de ‘5 States of Being’: vijf paden die je dichter bij jezelf brengen, vijf thema’s die je kunnen uitdagen of tegenhouden om volledig aanwezig – in het nu – te zijn. Als je je hierin verdiept, kun je de essentie van mindfulness ontdekken. Het gaat dan om Breath, Awareness, Release, Acceptance en Trust. Zowel voor jou als masseur als voor je cliënt is het doorlopen van deze vijf paden een reis die je bewuster kan maken van jezelf. Deze reis begint bij de bron: je ademhaling.
Mindfulness Massage: Ademhaling
Je ademhaling is een prachtig middel om het nu bewust te ervaren. Als je inademt gaat je middenrif naar beneden en vullen de longen zich met zuurstof. Bij de uitademing ontspant alles weer en kunnen afvalstoffen het lichaam verlaten. Bewust ademen wordt vaak tijdens het mediteren gebruikt. Je ademt altijd. Daardoor is het een effectieve manier om je bewust te maken van het nu. Dat kan onder meer door de bewegingen in je lichaam te voelen als je in- en uitademt.
Ademen betekent leven. Vanaf je eerste inademing tot je laatste uitademing. Zuurstof gaat via je longen en bloedvaten naar je hart en wordt dan razendsnel door je hele lichaam getransporteerd. Elke cel van je lichaam wordt zo met zuurstof gevoed. Ademen, en ook de longen, staan voor levensenergie, aanwezig zijn en voor ruimte innemen. De manier van ademen is gekoppeld aan je gemoedstoestand. Als je gespannen bent, dan adem je vaak hoger en minder diep. Je krijgt dan in het algemeen minder zuurstof binnen dan als je meer ontspannen bent. Mindfulness massage kun je toepassen om mensen bewust te maken van hun ademhaling door de massagetechnieken af te stemmen op de ademhaling van de client.
Bewustzijn
Hoe aanwezig kun je zijn? Waar je gaat, daar ben je toch? Dat klopt. Maar je kunt wel lichamelijk ergens zijn, maar toch met je gedachten mijlenver weg zijn. Je hersenen zijn ervoor gemaakt om te denken. En dat doen ze graag. Maar je kunt het denken ook uitschakelen. Daartoe word je in de sessie Awareness uitgenodigd. Steeds weer word je afgeleid door je gedachten en steeds ga je weer terug naar het nu. Doe dat zonder oordeel. Het is een eerste stap om nog bewuster aanwezig zijn.
Wat maakt dat we zo’n moeite kunnen hebben om aanwezig te zijn? Er zijn talloze afleidingen zoals radio, TV, nieuws, spelletjes, telefoon en social media. Je kunt zelfs verslaafd aan raken aan bijvoorbeeld internet, seks, facebook, gokken, drugs en alcohol. In de verslavingszorg zie je dat de meeste mensen die een verslaving hebben opgelopen, verslaafd zijn geworden omdat ze iets niet wilde voelen, iets wilde dempen. Bewust of onbewust. Waarom heb je de radio aan? Is dat echt veel gezelliger? Waarom wil je op de hoogte blijven van het internationale nieuws? Wat gebeurt er als we niks doen? Niet luisteren, eten, bewegen, kijken, dromen? Zijn we misschien bang om ergens mee geconfronteerd te worden? Wat stoppen we weg?
Vanuit de maatschappij of je opvoeding heb je misschien geleerd vervelende dingen weg te stoppen en geen aandacht te geven. Je wilt er niet over praten. Maar dat kost energie. En weggestopte ervaringen kunnen onverwacht toch naar boven komen. Uit onderzoek blijkt, dat het juist helpt ervaringen en emoties uit te spreken. Daardoor verwerk je dingen en heb je er minder of geen last meer van. Iets met volledige aandacht uitvoeren kan rust geven. Je kunt er door meer in het nu komen. Mindfulness massage kan bijdragen het bewuster ervaren van het lichaam, om mensen ‘meer uit hun hoofd’ te halen. Iets waar veel behoefte aan is.
Loslaten
Het leven kan zo overweldigend zijn, dat je graag op zoek gaat naar zekerheid. Je wilt dat ook vasthouden. Dat echte zekerheid niet bestaat, wil niet zeggen dat je daar niet naar streeft, soms zelfs krampachtig. Wensen, doelen, eisen en angsten: het kunnen allemaal obstakels zijn om niet bij jezelf te hoeven zijn. De behoefte aan controle (dingen moeten gaan zoals jij dat wilt) of aan het vasthouden van zaken kan je uit het hier en nu houden. Het kan zijn dat je allerlei oordelen hebt over hoe het zou moeten zijn. Kijk of je die oordelen lost kunt laten en kunt kijken naar hoe het is.
Een hogere spiertonus vind je vaak terug bij mensen die vasthouden, willen controleren en/of willen heersen. Mensen kunnen van alles vasthouden: haat, boosheid, verdriet of zelfbeperkende gedachtes. Daardoor kunnen klachten ontstaan. Loslaten kan op veel verschillende manieren. Zo kun je bijvoorbeeld iemand vergeven. Als dat lukt, als je het verleden los kunt laten, dan kan dat meer energie geven. Met mindfulness massage kun je mensen direct in contact brengen met hun vermogen tot vasthouden en loslaten.
Acceptatie
Er kunnen dingen in je leven gebeuren die je niet wilt. Of er gebeuren dingen die je anders wilt. Sommige zaken kunnen voor jou onaanvaardbaar of moeilijk te accepteren zijn. Maar het gebeurt. En wat jij ervan vindt heeft geen enkele invloed op de situatie. Wel kun je wat doen aan de manier waarmee jij omgaat met de situatie. Als je kunt accepteren waar je bent, wat je hebt en wat je doet, dan kan er stilte komen. Er komt ruimte voor mindfulness. Accepteren is net als de andere 5 States of Being makkelijker gezegd dan gedaan. Het kan een hoop bloed, zweet en tranen kosten. Vaak zal het zelfs beginnen met een gevecht, een gevecht tegen jezelf en tegen de gebeurtenis.
Niet oordelen
Je kunt erop gebrand zijn om te voldoen aan de sociale verwachtingen om je heen. Je wilt bijvoorbeeld van je ouders geen uitbrander, of je wilt ‘erbij horen’. Daardoor kun je kritisch op jezelf worden om jezelf zo voor kritiek van de buitenwereld te behoeden. Dat kan ervoor zorgen dat je het niet makkelijk vindt om jezelf te accepteren zoals je bent.
Vertrouwen
Er bestaat een verschil tussen hopen en vertrouwen: hopen komt meer voort uit het slachtofferschap, je wacht passief op een betere tijd, zonder dat je er zelf iets aan doet. Vertrouwen is meer actief aanwezig zijn. Je pakt dan vol energie een situatie aan en je grijpt mogelijkheden en kansen aan. Je vertrouwt erop dat het goed komt, zonder dat je invult hoe het moet worden of gaan.
Als je erop kunt vertrouwen dat het leven loopt zoals het loopt, kan dat je steun geven.
Het ontwikkelen van vertrouwen in je eigen innerlijke wijsheid is een essentieel onderdeel van mindfulness. Leren om op je gevoel en intuïtie te vertrouwen is van een fundamenteel belang als het gaat om groei van je innerlijke wijsheid. Bij het beoefenen van mindfulness neem je steeds verantwoordelijkheid voor jezelf en zul je steeds meer op jezelf leren vertrouwen. En hoe meer je jezelf vertrouwt, hoe makkelijker het zal zijn om anderen te vertrouwen.
Wil je ook leren om mindfulness massage te kunnen geven? Klik dan hier voor het cursusaanbod. Of luister naar de Esoterra Podcast met Linda Schipper over o.a. rmindfulness massage.
Gerelateerd lesaanbod
Huidhonger?
Huidhonger is een modern woord maar met een basale levensbehoefte van mens en dier. Waar voorheen vooral onderzoek werd gedaan naar de effecten van huidhonger, of gering fysiek contact met een medemens, komen nu steeds meer nieuwe bevolkingsgroepen in aanraking met huidhonger; alleenstaanden van allerlei leeftijden, ouderen en mensen met sociale (interactie)beperkingen.
Huidhonger komt overal voor!
Sinds de jaren 50 van de vorige eeuw het eerste onderzoek werd uitgevoerd bij babyaapjes die bij de moeder werden weggehaald en zonder aanraking opgroeiden, is aangetoond dat deze aapjes later ernstig gestoord (sociaal) gedrag vertoonden. Sindsdien is er veel onderzoek gedaan naar het belang van aanraking en huid-op-huid contact. Er zijn langzamerhand voldoende onderzoeksgegevens over het effect van aanraking bij baby’s op de ontwikkeling van de hersenen en het hormoonstelsel.
Vroeger dacht men dat de aanleg van de hersenen volgens een vaststaand, genetisch bepaald patroon verliep. Inmiddels is gebleken dat die ontwikkeling een veel opener en dynamischer proces is, waarbij de ervaringen die baby’s opdoen in hun eerste (en tweede) levensjaar een grote rol spelen. Baby’s die veel worden aangeraakt en gekoesterd produceren oxytocine en andere hormonen die de ontwikkeling van synapsen (de verbindingen tussen de hersencellen) stimuleren. Bij baby’s die niet of onvoldoende worden aangeraakt en geknuffeld komen vooral stresshormonen vrij, die de hersenontwikkeling negatief beïnvloeden. Onvoldoende aanraking veroorzaakt stress bij baby’s. Andersom is het ook zo, dat aanraking en koestering de meest effectieve manier is om stress tegen te gaan.
Huidhonger
Het zenuwstelsel van baby’s beschikt niet over een rem om stress zelf te stoppen en is hiervoor afhankelijk van de troostende en koesterende volwassenen in zijn omgeving. Krijgt een baby deze aanraking niet of te weinig, dan wordt zijn stresssyssteem voor de rest van zijn leven overactief afgesteld. Als kind en als volwassene blijven zij ‘lichtgeraakt’ reageren op stress met de productie van grote hoeveelheden stresshormoon. Met als gevolg grotere kans op angst- en slaapstoornissen, hoge bloeddruk, depressie. Tot zover aanraking als voorwaarde voor een gezonde ontwikkeling. Eenmaal volwassen, is aanraking nog steeds een basisbehoefte bij mensen. In onze westerse wereld blijft aanraking in het gunstigste geval beperkt tot handenschudden en plichtmatige kussen op de wang en aanraking als onderdeel van seksueel contact: wij zijn niet zo’n warm en knuffelig volk. In een onderzoek is eens een vergelijking gemaakt tussen Puerto Rico en Londen: gemeten werd hoe vaak twee mensen elkaar aanraken tijdens een onderonsje in een café. In Puerto Rico (in de Caraïben) raakte men elkaar 90 keer per uur aan en in Londen was dat 0 keer.
huidhonger
Massage
Massage is stressverlagend en ontspannend. Dit is een makkelijk te constateren effect op het moment dat je een massage ondergaat. Moeilijker is het om dit wetenschappelijk te onderbouwen. Hoe kun je meetbaar maken wat er gebeurt als een massage haar weldadige werk doet? Wat ga je meten? En op welke manier zet je het onderzoek op. Veel onderzoek naar massage voldoet niet of net niet aan de hoge internationale normen voor wetenschappelijk onderzoek. Hieronder volgt een bespreking van een aantal gedegen onderzoeken naar effecten van massage, zowel bij gezonde onderzoeksgroepen als bij groepen met specifieke aandoeningen.
Effects of a single session of swedish massage on hypothalammic-pituitary-adrenal and immune function in normal individuals
Onderzoek dat in september 2010 gepubliceerd werd in het Journal of Alternative and Complementary Medicine. Het onderzoek werd uitgevoerd in het Cedars-Sinai Medical Center in Los Angelos. Aan het onderzoek namen 53 gezonde personen van 18-45 jaar deel. 29 hiervan kregen een Zweedse massage (wat wij een klassieke massage noemen) en 24 een lichtere massage. Voor en na de massage werden bloedmonsters afgenomen. Het doel was het bepalen van het effect van een enkele massage op het neuro-endocrien en immunologisch functioneren. De hypothese was, dat massagetherapie de oxycotine niveaus zou verhogen met als gevolg een onderdrukking van het hypothalamus-hypofyse-adrenaline (stress)systeem. Tevens veronderstelde men een verhoging van de immuunfunctie (lymfocyten) van het lichaam. Niet alle veronderstellingen kwamen uit. Bij de klassieke of holistische massage werd vooral het immuunsysteem sterk gestimuleerd en zag men een lichte afname van cortisol (het stresshormoon) en een grote afname van vasopressine (bloeddrukverhoger). Bij de lichte aanraking werd een toename van oxytocine gemeten. De conclusie van het onderzoek luidde dat een enkele sessie klassieke massage meetbare biologische effecten geeft die gevolgen kunnen hebben voor het behandelen van ontsteking- en auto-immuunreacties.
Massage for low-back pain: a systematic review
In een meta analyse van 13 onderzoeken waar in totaal 1596 individuen in participeerden naar de effecten van massage therapie op aspecifieke lage rugpijn bleek het volgende. Massage had het meest effect wanneer het gecombineerd werd met (rekkings)oefenen. Massage had meer effect dan gewrichtsmobilisatie, relaxatietherapie, fysiotherapie, acupunctuur en zelfeducatie voor lage rugpijn. Er werden geen negatieve effecten gerapporteerd. De conclusie was, dat massage gunstig is voor patiënten met subacute en chronische aspecifieke lage rugpijn, speciaal wanneer het gecombineerd wordt met oefeningen. Volgens een onderzoek in opdracht van het College van Zorgverzekeringen, uitgevoerd door onderzoekers van VUmc, VU en Erasmus MC, kan daarbij ook geconcludeerd worden dat de positieve effecten van massagetherapie nog steeds meetbaar zijn een jaar na het stoppen van de behandeling.
In een grote studie naar de effecten van massage (mt) en healing touch (ht) wat betreft ontspanning en het reduceren van symptomen onder 230 vrouwen met borstkanker werd het volgende geconcludeerd: beide zorgden voor een daling van de bloeddruk, hartslag, ademfrequentie en pijnniveau. In het algemeen werd een verbetering van de stemming gerapporteerd. Mt verlaagde gevoelens van angst en ht verlaagde vermoeidheidsverschijnselen.
Er zijn vele onderzoeken uitgevoerd naar de effecten van massagetherapie bij allerhande ziektebeelden. Wat opvalt, naast de feit dat er altijd meetbaar een aantal positieve effecten optreedt, is het ontbreken van bijverschijnselen of negatieve effecten. Massage is een veilige aanvullende behandelmethode.
Oxytocine
Een belangrijke stof die de oorzaak is van huidhonger en vrijkomt bij liefdevolle aanraking en dus ook bij de meeste massages is oxytocine. Kerstin Moberg heeft hier een practhig boek over geschreven en diverse proeven mee gedaan. Hier volgen een paar resultaten.
De proefpersonen werden ingedeeld in koppels: eentje was de ‘investeerder’ en de ander was degene waaraan het geld toevertrouwd moest worden. De investeerder kon kiezen hoeveel geld hij aan de ander gaf. Daarna werd dit weggegeven geld verdrievoudigd. De tweede persoon kon vervolgens kiezen hoeveel geld hij teruggaf aan de eerste. Hoe meer geld de investeerder durfde geven, hoe meer vertrouwen hij blijkbaar had in de ander. De helft van de proefpersonen kreeg een neusspray met oxytocine, de rest kreeg een nepspray zonder hormoon. Oxytocine had een duidelijk effect: het zorgde er voor dat de investeerders gemiddeld veel meer geld weggaven. Het had geen enkel effect op de betrouwbaarheid van de personen aan wie het geld toevertrouwd werd. Uit aanvullende testen bleek dat het effect ook niet veroorzaakt werd doordat de investeerders meer geneigd waren risico’s te nemen. Het lag dus echt aan het verhoogde vertrouwen in de ander.
Aan haar (Kerstin Moberg) eigen universiteit ontstond een piek in burnout gevallen nadat de secretaresses op de faculteit waren ontslagen. ,,Werkgevers zien secretaresses vaak als een verzameling taken, die mensen ook zelf kunnen doen. Wat ze over het hoofd zien, is dat een secretaresse een rustpunt is, iemand aan wie je allerlei vragen kunt stellen, en die het overzicht heeft. Bij ons ervoer iedereen ineens stress en tijdgebrek na het vertrek van de secretaresses. Natuurlijk kunnen mensen zelf een brief tikken of een kopietje maken, maar ze misten die veilige haven. Ze misten iemand om mee te praten. En dat gemis maakt mensen ziek.’’
Een lage oxytocine-spiegel blijkt ook verband te houden met autisme en depressies. ,,Bij autisten zijn al experimenten gedaan met oxytocine-injecties. Het verbetert hun sociale vaardigheden sterk, al is dat tijdelijk.’’ Ook bij depressie speelt het een rol. ,,De werking van anti-depressiva is onder meer gebaseerd op het stimuleren van de oxytocine-productie. Het zou prachtig zijn als we dat op een meer rechtstreekse manier zouden kunnen doen, met minder bijwerkingen.’’
Voor wie gezond is, maar wel meer wil profiteren van de heilzame werking van oxytocine, is het beter om dat op de meest natuurlijke manier te doen, aldus de fysioloog. ,,Door hechte relaties aan te gaan, door aan te raken en aangeraakt te worden, door liefdevolle seks, door massages. Het leven zelf biedt alles wat we nodig hebben om dit hormoon maximaal te benutten.”
Gerelateerd lesaanbod
Onderstaande cursussen en opleidingen bieden een (laagdrempelige) ‘oplossing’ om huidhonger aan te pakken.
Wat doe je na de Opleiding Massagetherapeut?
Marian de Lugt(Alkmaar) en Helma van Craaikamp (Oostzaan) zijn twee vriendinnen die al jarenlang een goedlopende praktijk hebben. Naast hun volle praktijk zitten ze ook nooit stil hun ontwikkeling. Elk jaar zijn ze ergens een cursus of nascholing aan het volgen. Van Dry needling tot Ayurveda.
Chantal Bennink uit Raalte was eerst sporttherapeut en operatieassistent. Ze heeft een bloeiende praktijk in Raalte in Salland. Ze heeft het zo druk dat ze een collega zoekt om cliënten door te verwijzen. Daarvoor zoekt ze iemand met een soortgelijk diploma Opleiding Massagetherapeut.
Carolien van der Laan is na het behalen van haar Opleiding Massagetherapeut met haar man praktijk Liefer gestart. Hij heeft zijn opleiding Ayurveda behaald.
Marian: “Te goed. Volgende week begin ik weer na een vakantie. Ik zit gewoon 5 dagen van 9 tot 19 vol. Als je wilt kun je wel 7 dagen werken. De bescherming van je vrije tijd is de grootste zorg. Dat is een valkuil! Helma: “Ja prima. Ik werk 3 dagen en 2 avonden. Maar ik werk extra de maandagavond er bij en de woensdagmiddag. Chantal: “Mensen zijn heel tevreden tot nu toe. Ja je moet het zo brengen dat het niet voor Sallandse begrippen zweverig overkomt. Ik breng het op zo’n manier dat het voor de mensen grijpbaar is. En als ik het ze laat ervaren vraag ik ‘voelt dit zweverig?” “Nou nee eigenlijk niet.” Carolien: “Na het behalen van de Opleiding Massagetherapie is het snel gegaan met de praktijk. De klanten zijn voornamelijk via via bij ons binnen gekomen. Het is fijn om een tijdje met de cliënten te mogen “meelopen” en de ontwikkeling van mensen te zien. Het runnen van een massage-praktijk en een gezinsleven is goed te doen. Voordeel is dat je tussendoor veel kunt regelen, denk bijvoorbeeld aan kinderen van school halen, hond uitlaten of een tandarts bezoek. Nadeel is wel dat ik veel avonden werk en het bewaken van mijn eigen vrije tijd, blijkt toch een uitdaging. Graag sta ik voor de mensen klaar en zeker als er “nood” gevallen zijn wil dit nog wel eens in het weekend gebeuren.”
Hoe pak je het aan na het behalen van het diploma Opleiding Massagetherapeut?
Marian: “Ik zit echt tot aan de nok toe vol. Ik ben begonnen met een folder bij mij in de straat. Nou dat zijn 216 huizen. Ik begon met 1 avond in de week. Toen een dag en een avond en toen twee dagen. Ik ben 1 januari 2005 begonnen en 1 januari 2010 heb ik mijn baan opgezegd en full time gaan werken voor mezelf.” Helma: “Ik heb het eerst samen gedaan met m’n werk. Dan ga je steeds minder werken en zo ga je overhevelen. Ik heb ook wel eens geadverteerd in de krant en daar zijn 3 reacties op gekomen. Maar je hebt echt mond op mond reclame nodig.” Chantal: “Toen ik klaar was bij Esoterra heb ik voor m’n eigen praktijk gekozen. Dan kom je toch wel in een soort gat. Van drie dagen in de week werken en een paar avonden sporttherapeut. Maar ik moet zeggen dat ik binnen een jaar op zo’n 3, 4 dagen in de week zit. En dat is ook wel de max lichamelijk gezien. Ik had zelf ook nooit gedacht dat ik die overstap zou maken maar het pakte goed uit. Het loopt allemaal super, ik kan niet anders zeggen.” Carolien: ”Mijn klanten komen met name via via en ook via de bedrijven waar ik stoelmassages geef. Verder komt er regelmatig een klant via de website, ze zoeken op Massagetherapeut. Ik maak geen reclame voor de praktijk, dit gaat eigenlijk vanzelf. Mijn klanten zijn voornamelijk mensen die een eigen bedrijf hebben (MKB). Het grootste gedeelte van mijn klanten komen op regelmatige basis terug. Sommige elke week, sommige om de week en de meeste om de 4 of 6 weken. Gelukkig heb ik veel positieve reacties op mijn manier van masseren en valt er zelden iemand af.”
Bekijk ook deze video’s van onze (oud) studenten Chantal en Henriette:
Wat voor mensen komen in je praktijk?
Helma: “Negentig procent is vaste klanten. Je hebt mensen die heel veel achter de computer zitten die gewoon een onderhoud hebben. Ze komen dan met klachten en die blijven hangen. Je hebt mensen die vinden het gewoon lekker die komen 1x in de 6 weken en je hebt ook mensen die 1x in de 2 weken afspreken omdat ze anders vast komen te zitten.” Marian: “Het is veel werkgerelateerd inderdaad. Ik heb dan nu sinds juli 6 nieuwe maar de eerste kan dan pas eind oktober terecht. Nu moet ik hem afbellen omdat ik een cursus ga doen en dan kan ie pas in november terecht. Dat vind ik lullig dus dan zet ik hem op een avond. Dat doe ik eigenlijk niet meer na 19 uur en dat is dan éénmalig. Je krijgt heel veel families. Ik zit in Alkmaar en ik heb een familie van 17 km verderop. Eentje komt er en dan komt die mee etc. en nu zijn het er 8.” Chantal: “De klanten komen uit de hele omgeving. 80% van mijn klanten heeft een aanvullende verzekering en maken daarom graag gebruik van mijn diensten als Massage Therapeut. Dat verbaasde me wel.”
“Ik was bijna 60 toen heb ik de opleiding afgerond. Je bent oud in je hoofd of niet.”
Marian de Lugt
En wat doe je als Masseur of Massagetherapeut?
Marian: ”Wat heeft iemand nodig. Ik heb een mevrouw die zit zo in d’r hoofd. Die heeft een hele zachte massage nodig. Ik gooi alles in de strijd wat iemand nodig heeft. En soms moet je zeggen: nou gaan we wel eens even wat doen. Mensen vertrouwen je natuurlijk en dat moet je wel waarmaken.” Helma: “Ik heb ook wel eens gehad dat ik een intake deed en die duurde gewoon meer dan drie kwartier. Ze zegt ik ben zo blij dat er eindelijk eens iemand naar me luistert.” Chantal: “De reden van hun bezoek is heel wisselend eigenlijk. De aanpak kan dan puur fysiek zijn maar ook wat dieper erop ingaand. Een stukje over het psychische deel van de mensen, soms een spiegel voorhouden dat je verder kijkt dan de klacht zelf.”
“Ik ga echt niet stoppen op mijn 65e!”
Helma van Craaikamp
Wat zijn veel voorkomende klachten?
Marian: “Het is vooral bovenlijf. Ik heb een paar lopers die komen voor de benen. Ik heb heel veel mensen uit de zorg. Tandartsassistenten, die zitten de hele dag voorovergebogen.” Helma: “Ik heb nog nooit gehad, sinds 2 jaar: examenkandidaten. Dat zijn van die jongelui die de hele dag op de telefoon zitten en dan moeten ze gaan studeren, achter elkaar blokken en dan zitten zo ook nog eens een keer zo. Die kunnen bijna niet meer leren doordat die rug vast zit. En ik kom ook heel vaak mensen tegen die bij de fysio zijn geweest, bij de huisarts, bij die en die. Niks helpt meer en dan gaan ze liggen en dan vraag ik: ”waar doet het nou precies zeer?” Dan zit het onder in de rug en dan komt het uit de bil en dan vraag ik me af. Waarom heeft niemand dat nou gezien? Dat vind ik zo bijzonder.”
“Voelt dit zweverig? vraag ik dan. Nou, nee eigenlijk niet…”
Chantal Bennink
Wat maakt het vak leuk als je het diploma Opleiding Masseur / Massagetherapeut hebt behaald?
Helma: “Het verschillende. Je bent niet alleen ruggen aan het masseren. Je denkt ook verder. Als iemand komt met pijn daar of daar. Dan gaat het in mijn hoofd al draaien: is het dat? Is het dat?” Marian: “Ik had een paar weken geleden zo gelachen. Een klant had net voor mij vakantie. Hij zegt: ”Dat moeten we volgend jaar anders doen want zes weken is te lang. Dat moeten we afstemmen.”
Wat is het onderscheidend vermogen van een Masseur of Massagetherapeut?
Marian: “Ik denk de tijd en de aandacht en de diepte waar je in gaat. Ik denk dat wij iets verder kunnen kijken. Dat heb je bijvoorbeeld ook met uitstralingsklachten. En als je doorvraagt is het o ja bij mijn knie doet het ook zeer.” Helma: “Het hele plaatje. Hier komen mensen in t dorp, die mij kennen dan, eerst bij mij voordat ze naar de fysio gaan. Misschien kan Helma het oplossen.” Chantal: “Laatst heb ik iemand gehad die was doorverwezen door de huisarts en die was zo ontzettend blij met mij dat ie is teruggegaan naar de huisarts met “u moet veel vaker mensen doorsturen naar Chantal”. Ja dat is ontzettend leuk.” Carolien: “Ik heb voor Esoterra gekozen omdat je in de Opleiding Massagetherapeut ook klachtgericht wordt opgeleid. Daarvan heb ik na het behalen van mijn diploma Opleiding Massagetherapeut, tot op de dag van vandaag nog veel profijt.”
“Gelukkig heb ik veel positieve reacties op mijn manier van masseren en valt er zelden iemand af.”
Carolien van der Laan
Hoe ziet de werkdag van een Masseur / Massagetherapeut er gemiddeld uit?
Carolien: ”Meestal start mijn werkdag rond 10.00 uur, soms bij een bedrijf (stoelmassage) en regelmatig in mijn eigen praktijk. Door de dag heen behandel ik 4 of 5 personen. Er zit altijd een half uur tussen de klanten t.b.v. uitloop, het afhalen en opnieuw dekken van de tafel en even ruimte hebben om mij op de nieuwe klant voor te bereiden. In de avond heb ik dan nog 1 of 2 klanten. In totaal behandel ik rond de 20 cliënten per week. Daarnaast heb ik aan administratie en bijhouden dossiers, wassen en schoonmaak minimaal nog 5 uur nodig.”
Tips voor toekomstige Massagetherapeuten
Helma: “Durf groot te denken en begin daar al mee in de Opleiding Masseur of de Opleiding Massagetherapie (HBO). Bedenk wat je wil. Denk groot. Zorg dat iedereen het weet. Werk toe naar wat je wilt. Niet bang zijn en gewoon doen!” En breng dat verder in de praktijk na het behalen van je diploma Opleiding Massagetherapeut. Marian: “Mensen moeten weten wie je bent en wat je doet. Om te beginnen heb je een tafel, olie en handdoeken nodig. Het is niet zo moeilijk. Ik zet gewoon in XL ik heb dat gedaan, dat gedaan. Simpel.” Chantal: “Ik had al wat klanten als sporttherapeut. Ik heb een site gemaakt en een goeie Facebookpagina, af en toe in een krantje staan. Ja nu hoef ik niet meer te adverteren; het loopt vanzelf. Zorg dat je een goed plan hebt, hoe je het wil hebben. Adverteren in plaatselijke krantjes in het begin.” Carolien: “Tip voor de collega’s is om te kijken of je bij bedrijven Stoelmassages kan gaan geven (Dit zit niet in de Opleiding Massagetherapie), Hierdoor breidt je klantenkring super snel uit.”
Sanderijn (33) uit Veenendaal en Annelies (47) uit Nieuw-Vennep zijn meiden op een missie: “Massage krijgt nog veel te weinig aandacht. Massage of massagetherapie moet zichtbaar worden in de gezondheidszorg.”
Het middel om dit doel te bereiken is ‘Massage to Move’. Een franchiseorganisatie voor masseurs en massagetherapeuten. De eerste franchisenemers zijn er al: Lobke uit Roosendaal en Christine uit Rotterdam.
“In eerste instantie zijn we er voor de cliënten. Met één merk willen we duidelijkheid en vertrouwen bieden. Als een client een massage boekt moet het veilig, vertrouwd en van goede kwaliteit zijn. Met Massage to Move willen we dat voorspelbaar en herkenbaar maken.”
Annelies en Sanderijn zijn zo enthousiast over hun bedrijf dat ze meteen losbarsten. Ik wil eerst nog weten hoe ze elkaar ontmoet hebben.
”We zaten in de opleiding massagetherapeut en we merkten dat we allebei heel enthousiast waren over het massagevak. Na een cursus stoelmassage zijn we stapje voor stapje samen gaan ondernemen, eerst op festivals en markten. En dat is vanaf het eerste jaar van de studie zo verder gaan ontwikkelen. Eigenlijk is er zo vanuit de samenwerking ook een vriendschap ontstaan. Doordat je samen studeert ga je door een leerproces heen waarin je jezelf maar ook elkaar heel goed leert kennen. Zo is het stapje voor stapje verder ontwikkeld, hebben ze tijdens hun studie bij Esoterra een goedlopende massagepraktijk opgebouwd en zijn ze samen deze franchiseorganisatie gestart.”
Annelies was in ‘haar vorige leven’ architect. Na de eerste dag van de introcursus ‘gooide’ ze haar hele familie op de tafel en werd zo enthousiast van de reacties van haar gezin dat ze zich aanmeldde voor de opleiding tot massagetherapeut.
“In mijn toenmalige baan was ik vooral met mijn hoofd bezig en het masseren helpt me om in het hier en nu te zijn. Als je masseert kun je niet met je gedachten bij het avondeten zijn want dat heeft direct een negatief effect op de massage.”
Sanderijn werkte bij de GGZ als opleidingsadviseur en wilde voor haarzelf ontdekken of massage leuk was. Ook zij was na de introcursus verkocht. Al had ze er nog geen direct doel bij. “Ik wist dat ik cognitief alles op een rijtje had maar ik wilde iets met mijn handen doen en leren.
Zo kwamen ze in de opleiding terecht. Annelies wilde direct de opleiding tot massagetherapeut doen. Sanderijn was alleen van plan het eerste jaar te doen. Tot de les ‘klachtgericht masseren’. Toen zag ze de kracht van massagetherapie en wilde ze er alles over leren.
Wat heeft Massage to Move de massagetherapeuten te bieden?
“Als je afgestudeerd massagetherapeut bent start je vaak een eigen praktijk. Maar niet iedere massageprofessional is ook een ondernemer en daar willen we bij helpen want het zou zonde zijn als je al dat talent kwijt raakt omdat men gewoon niet weet hoe je een praktijk kunt opzetten.
Met Massage to Move bieden we een team waarin je je kan ontwikkelen. We organiseren verschillende bijeenkomsten per jaar, waaronder intervisies en uitwisseldagen. Er komt een platform waarin we informatie van allerlei aard gaan aanbieden. En we bieden ook collega’s. Er gebeuren soms best heftige dingen en dat is iets wat we ook samen gemerkt hebben, dat wij elkaar altijd kunnen bellen. En dat het soms fijner is om over deze zaken met elkaar te spreken dan met je partner, omdat je hetzelfde vak uitoefent en elkaar daarom goed begrijpt en kan steunen.
Het is fijn om met elkaar te groeien en te ontwikkelen. Zo bieden we begeleiding in het ondernemerschap maar ook bijeenkomsten zoals het weekend van 13-15 september. In dat weekend gaan we samen ontwikkelen en ontspannen en met elkaar genieten van het vak.”
Wie zijn er welkom bij Massage to Move?
“We worden collega’s dus het is belangrijk dat er een klik is en we samen achter de missie en visie staan. Daarnaast zoeken we collega’s die actief vorm willen geven aan de franchiseorganisatie. Samen zorgen we voor kwaliteit. Daarin houden we elkaar scherp. Het mooie is dat je zelfstandige blijft met je eigen kleur, maar wel in verbinding met elkaar.
Stel nou dat de klik er niet is of dat je onder je eigen naam praktijk wilt houden, maar je vindt het toch lastig om te starten. Of je hebt geen idee hoe je een website moet bouwen of je krijgt bij het idee van een administratie al uitslag, dan kunnen wij je daarbij helpen. We bieden ondersteunende pakketten aan om dat uit handen te nemen.”
Een prachtig initiatief van deze enthousiaste dames. Het ondernemen is inderdaad iets heel anders dan het vak uitoefenen. Daar loop ik ook nog steeds tegen aan. Fijn dat deze dames een oplossing bieden.
Doordat zij de bedrijfsvoering uit handen nemen, kun jij je handen gebruiken waarvoor ze bedoelt zijn: masseren!
Ben je enthousiast geworden en wil je net als Annelies en Sanderijn massagetherapeut worden?
Beheer cookie toestemming
Om de beste ervaringen te bieden, gebruiken wij technologieën zoals cookies om informatie over je apparaat op te slaan en/of te raadplegen. Door in te stemmen met deze technologieën kunnen wij gegevens zoals surfgedrag of unieke ID's op deze site verwerken. Als je geen toestemming geeft of uw toestemming intrekt, kan dit een nadelige invloed hebben op bepaalde functies en mogelijkheden.
Functioneel
Altijd actief
De technische opslag of toegang is strikt noodzakelijk voor het legitieme doel het gebruik mogelijk te maken van een specifieke dienst waarom de abonnee of gebruiker uitdrukkelijk heeft gevraagd, of met als enig doel de uitvoering van de transmissie van een communicatie over een elektronisch communicatienetwerk.
Voorkeuren
De technische opslag of toegang is noodzakelijk voor het legitieme doel voorkeuren op te slaan die niet door de abonnee of gebruiker zijn aangevraagd.
Statistieken
De technische opslag of toegang die uitsluitend voor statistische doeleinden wordt gebruikt.De technische opslag of toegang die uitsluitend wordt gebruikt voor anonieme statistische doeleinden. Zonder dagvaarding, vrijwillige naleving door je Internet Dienst Provider, of aanvullende gegevens van een derde partij, kan informatie die alleen voor dit doel wordt opgeslagen of opgehaald gewoonlijk niet worden gebruikt om je te identificeren.
Marketing
De technische opslag of toegang is nodig om gebruikersprofielen op te stellen voor het verzenden van reclame, of om de gebruiker op een site of over verschillende sites te volgen voor soortgelijke marketingdoeleinden.