Meridianen en fascia

De rol van de meridianen bij fascia

De Chinezen hebben de meridianen, een energiekanaalstelsel, de afgelopen vierduizend jaar uitvoerig beschreven en een plek gegeven binnen de Chinese geneeswijze. Op basis van hun beschrijving ontstond de complexe en holistische behandelmethode waarbij lichaam, geest en ziel als een geheel wordt gezien. De behandelmethode zorgt ervoor dat het probleem bij de kern kan worden behandeld. Meridianen zijn niet zichtbaar, maar liggen als een soort energetische waterlijnen of rivieren in het lichaam volgens een bepaald patroon.
Door de meridianen stoomt de energie (Qi) als water en voorziet daarmee het hele lichaam, inclusief alle organen, van energie. Het is van groot belang dat de energie blijft stromen om het weefsel te voorzien van levensstoffen en om deze gehydrateerd te houden. In het lichaam zijn twaalf meridianen, waarvan er tien verbonden zijn aan een orgaan en twee die ieder een stuurfunctie hebben. Deze meridianen liggen ongeveer drie tot tien millimeter onder de huid. Daar waar ze meer aan de oppervlakte komen bevinden zich de acupunctuurpunten. De meridianen vormen een netwerk van Qi en verbinden daarmee alle delen van het lichaam met elkaar. Iedere meridiaan is verbonden met een specifiek orgaansysteem en op die wijze besturen ze alle lichaamsfuncties.

Verstopte meridianen

Indien een meridiaan verstopt raakt, moet de Qi (het water) een andere weg vinden of zal deze stoppen met stromen. Hierdoor ontstaat er een blokkade en disbalans. Door deze blokkade kunnen we op fysiek, mentaal en geestelijk niveau klachten ervaren. Meridiaan gerichte therapieën zijn in de Westerse wereld inmiddels doorgedrongen, zelfs tot in ziekenhuizen. Acupunctuur is de bekendste vorm en richt zich op de ‘draaikolken’ in de meridiaan. Deze meridiaan punten zijn elektromagnetisch en goed meetbaar. Het zijn concentraties in de meridianen. Voorheen werd gedacht dat deze meridiaan punten zich langs de zenuwbanen bevinden, echter recentelijk hebben wetenschappers ontdekt dat de acupunctuur meridianen deel uitmaken van de extracellulaire matrix.

De extracellulaire matrix is dezelfde als beschreven in de fascia. Wetenschapper Thomas Meyers heeft ontdekt dat ook de fascia volgens vaste netwerk patronen door het lichaam lopen en alles met elkaar verbinden. Er zijn geen 600 losse spieren maar één groot fascia netwerk met 600 compartimenten. Door middel van sectie heeft Thomas Meyers deze fasciale netwerken onderzocht en is tot de conclusie gekomen dat er zich ongeveer dertien myofasciale (myo is het Latijnse woord voor spieren) krachtlijnen in het lichaam zijn die passen bij patronen van krachtsoverdracht en tensegrity (spanningssamenhang). Uit verder onderzoek is gebleken dat deze dertien lijnen grotendeels overeenkomen met de meridianen uit de Chinese geneeswijze . Zoals de afbeelding hieronder laat zien blijkt bijvoorbeeld dat de Myofasciale superficial back line meridiaan vrijwel hetzelfde verloop heeft als de Lever meridiaan.

Acupunctuur

Uit onderzoek van fasciawetenschapper Helene Langevin blijkt dat als je een naald in de huid inbrengt, dat de fibroblasten (de werkpaarden voor het stevig houden van de huid) van de fascia zich om de naald heen draaien en deze ‘vasthouden’. Als je de naald uit de huid trekt, kun je daarom weerstand voelen. Ook in de omgeving van de naald reageren de fibroblasten. Met een echo is dat goed te zien. Het weefsel ontspand en het stofje ATP komt vrij. Dit stofje zorg voor energie in de fasciacellen en wordt ‘aangeleverd’ door de mitochondriën (de energiefabrieken van een cel).

Na jaren van onderzoek is nu, onder anderen door de wetenschapper Robert Schleip, aangetoond dat Fascia zich kan samentrekken onafhankelijk van spierweefsel. Daarnaast is er ook aangetoond dat Fascia ook reageert op chemische boodschappers zoals angst en emotionele stress. De fascia spanning wordt beïnvloed door het autonome zenuwstelsel. Een innerlijke rust vermindert onze lichaamsspanning, maar stress kan de spanning van onze fascia juist weer verhogen. Fascia vormt hiermee de verbinding tussen lichaam en psyche.

Om de fysieke en mentale effecten van trauma in het lichaam weer te geven, kun je de fascia in het lichaam eenvoudig voorstellen als een spinnenweb. Als je aan een van de draden van het spinnenweb trekt, verandert het web langs alle spanningslijnen van vorm. Ditzelfde gebeurt in de fascia. Als er een beperking of beschadiging optreedt heeft dit effect op alle spanningslijnen in het lichaam en verstoort het de balans in andere lichaamsdelen. Dit komt door tensegriteit in ons lichaam.

Tensegrity model

Het tensegrity model op de afbeelding laat zien hoe de fascia en andere interne structuren reageren op druk en trekkrachten en dus ook hoe de fascia reageert als iemand een blessure oploopt. Wanneer je bij het model op een van de staven duwt, dan vervormt het model direct. De staven representeren de botten. De botten worden, in de driedimensionale vorm van het lichaam, bij elkaar gehouden door de elastische koorden. De elastische koorden zijn de spieren en fascia.
Het model laat zien dat er geen groot trauma ontstaat op het punt van de grootste compressie, maar dat de kracht zich verspreidt over het gehele model en zich concentreert op het zwakste punt. Dit is in het lichaam waar men de pijn of disfunctie ervaart.

Zoals hierboven beschreven wordt kan emotionele stress de spanning van onze fascia verhogen. Bij deze fysieke of mentale spanning, blokkeert de stroom en wordt de fascia stijver en “verkleefder”. We spreken dan van fasciale verkleefdheid. Een normaal functionerend lichaam is in staat om blokkades zelf te helen, te herstellen. Denk maar aan het herstel van een schram of een klein wondje: na een week is er al bijna niets meer van te zien. Het lichaam heeft het zelf hersteld. Als het trauma echter heel groot is, of er zijn een aantal fysieke of emotionele trauma´s vlak achter elkaar, dan heeft het lichaam veel meer moeite om zelf te herstellen. Hier ontstaat dan een blokkade in de energetische stroom. Het lichaam probeert het zo goed mogelijk op te lossen, maar het lukt niet helemaal, met fasciale verklevingen als gevolg.

Zoals eerder beschreven ontstaan de verklevingen of ontstekingen niet alleen door fysieke oorzaken (bijvoorbeeld trauma, verkeerde belasting, operaties en dergelijke) of door chemische oorzaken (bijvoorbeeld voedingsstoornissen, hormonale invloeden en dergelijke). Maar ook onverwerkte emoties kunnen zich vastzetten in de fascia. Het weefsel verdikt zich, waardoor de elasticiteit vermindert en tenslotte verloren gaat. De fascia vormt als het ware een harnas om de spier waardoor deze niet meer vrij kan bewegen.
Door deze verklevingen kunnen de fascielagen niet meer langs elkaar glijden. Op het omliggende weefsel wordt dan een grote trekkracht uitgeoefend die zelfs zo sterk kan worden dat de patiënt zich niet meer kan ontspannen. Restricties van de fascia kunnen pijnlijk zijn en veel stijfheidsklachten geven.

Deze blog is geschreven door Mathilde Vlotman. Ze heeft haar eigen praktijk en geeft de volgende Cursussen en module bij Esoterra:

Je kunt hier een ook webinar met haar zien over fascia.