Echolocatie

Een vleermuis kan niet zien maar vliegt op een soort radar. Echolocatie heet dat. “Echolocatie wordt gebruikt om de plaats van obstakels te kunnen bepalen, of om een prooi of roofdieren te kunnen “zien”. Aldus Wikipedia. Zo kan de vleermuis rondvliegen en allerlei voedsel uit de lucht plukken en voorkomt het dat het tegen muren opvliegt.
Als masseur of massagetherapeut doe je eigenlijk hetzelfde. Je doet iets bij een lijf én je registreert wat je doet, hoe het voelt wat je doet, hoe het oppervlakte of weefsel voelt qua structuur, temperatuur, etc. En je registreert wat het effect is op wat je doet. Je bent dus continue tweeweg (efferent en afferent) aan het werk. Zenden en ontvangen.

Betty Martin

Als ontvanger kan je aangeraakt of gevoeld worden. Een aanraking is een contact van iemand die iets bij je doet. Voelen is iemand die contact met je lijf maakt en ondertussen voelt wat er gebeurt. Als enthousiast massagebezoeker heb ik wel eens dat ik ergens lig en denk: ”alles doet de masseur (m/v) goed. Ik heb er ook zin in maar toch mis ik iets….”. Nu bedenk ik me dat het misschien het verschil is tussen voelen en aanraken.

De essentie van voelend masseren is dat je veel meer verbinding ervaart. Met jezelf en elkaar.

PS: hier kun je de podcast met Betty Martin bekijken of beluisteren.

Fasciale strektherapie

Fasciale strektherapie is een vorm van op een tafel gebaseerd geassisteerd rekken dat zich richt op de fascia om optimale kracht, flexibiliteit, pijnverlichting en prestaties te bereiken. Het is een pijnloze manier van strekken, meestal uitgevoerd op een massagetafel, die vrijwel direct resultaat kan opleveren. Eerst wat achtergrondinformatie over fascia. Fascia, ook wel bindweefsel genoemd, is een weefsel dat al je organen, spieren, verschillende structuren en meer met elkaar verbindt.
Hier is hoe: elke keer dat u beweegt – of u nu rent, optilt of gewoon met de hond loopt – de kracht die door de spier gaat om beweging mogelijk te maken, gaat door de fascia, ook wel bindweefsel genoemd. Fascia is belangrijk voor mobiliteit omdat je wilt dat de structuur van dat bindweefsel goed georganiseerd is om bewegingen vloeiend over te dragen.
Naast zijn mechanische rol in het lichaam, stuurt fascia ook sensorische informatie terug naar uw lichaam over de toestand van uw lichaam en hoe het beweegt, bijvoorbeeld als beweging beperkt is of als er een ontsteking aanwezig is. Symptomen van ongezonde fascia kunnen zich manifesteren als spierpijn, zwakte of beperkt bewegingsbereik.

hoe verhoudt dat zich allemaal tot fasciale strektherapie?

De belangrijkste voordelen van fasciale strektherapie

Pijnvermindering

Problemen met uw fascia kunnen u daadwerkelijke fysieke pijn bezorgen. De strakheid in uw fascia kan onnatuurlijke bewegingen of houdingen stimuleren die uw kans op kleine verwondingen en ongewenste druk op uw zenuwstelsel vergroten. Die kleine verwondingen kunnen op hun beurt nog meer onnatuurlijke bewegingen stimuleren. Fasciale strektherapie kan die pijn helpen verminderen door spanning in uw fascia los te laten. De natuurlijke toename in flexibiliteit zal helpen om die onnatuurlijke bewegingen te beëindigen en onderliggende spanningen in uw lichaam te verlichten.

Verbeter de circulatie

Aanhoudende beklemming of spanning waar dan ook in uw lichaam vermindert de bloedsomloop. Door strakheid en spanning te verminderen, verbetert fasciale stretchtherapie  de doorbloeding. Een verbeterde doorbloeding heeft een aantal gunstige domino-effecten. Het helpt het herstel na inspanning te versnellen door meer bloed sneller uw spieren te laten bereiken, wat de verwijdering van gifstoffen verbetert. Het verbetert de algehele energie door meer zuurstof uw spieren en organen te laten bereiken. Die extra zuurstof kan ook  je mentale helderheid verbeteren.

Rehabilitatie

Mensen zoeken vaak naar sportgeneeskunde, chirurgie, massage of stretching om een ​​blessure te herstellen of littekenweefsel te verbreken, wat pijnlijk kan zijn. Verwondingen en de operaties die veel van hen herstellen, kunnen de fascia beschadigen of vervormen. Zodra dat gebeurt, kan het uw bewegingsbereik verder beperken door beweging pijnlijk te maken.
Fasciale rektherapie kan helpen de fascia los te maken of opnieuw uit te lijnen. Dit helpt de mobiliteit te herstellen, een van de belangrijkste  doelen van fysiotherapie . Natuurlijk kan stretchtherapie PT niet vervangen, maar het kan een aantal van de activiteiten die ermee samenhangen aanvullen.

Gewichtsverlies

Fasciale strektherapie leidt niet direct tot gewichtsverlies, maar het helpt wel om de fysieke activiteiten die tot gewichtsverlies leiden te vergemakkelijken. Wanneer uw lichaam met minder of geen pijn van top tot teen beweegt, wordt het veel gemakkelijker om uzelf over te halen om te gaan wandelen of in uw tuin te werken. Elke stapsgewijze toename van activiteit verbetert de algehele gezondheid en het uithoudingsvermogen. Die verbeteringen moedigen meer fysieke activiteit aan, wat helpt om het gewicht te verminderen.

Wie kan baat hebben bij fasciale strektherapie?

• Mensen die op zoek zijn naar ontspanning, connectie en levendigheid in het lichaam
• (top)sporters
• Mensen die last hebben van de gevolgen van een zitten beroep
• Mensen die ‘niet lekker in hun/haar/het vel zitten’
• Mensen die ‘te los’ in elkaar zitten
• Mensen die ‘te strak’ in elkaar zitten
• Mensen die op zoek zijn naar ontspanning, connectie en levendigheid in het lichaam 
• (hydratatie van het fascia-netwerk)

Bronnen:

• Mireille Leeflang
• Lesmap ‘3D fascia stretching
• www.esoterra.nl
• www.catch22.com
• shape.com: https://www.shape.com/fitness/tips/fascial-stretching-benefits

Hoe bepalend is je jeugd?

Vorig jaar schreef Joris Luyendijk het baanbrekende boek ‘7 vinkjes’ waarin in hij beschrijft welke voorwaarden van je opvoeding en ontwikkeling bijdragen aan een grotere kans op succes in je latere leven. Hoe meer vinkjes, hoe groter de kans dat je bij de elite behoort; de blanke hoogopgeleide witte man. De moraal is; waar je wieg staat is zeer bepalend voor waar jij uiteindelijk eindigt. Ben je intelligent maar heb je een etnische achtergrond? Dan krijg je een lager studie advies dan de blanke Roderick.

Maatschappelijke ladder

De vinkjes geven dus weer hoe groot je kansen zijn om hoger op de maatschappelijke en sociale ladder te eindigen. De maatstaaf die in zijn boek wordt genomen is dus maatschappelijk succes. Hoe succesvol ben je gemeten naar carrière.
Waar de zeven vinkjes niet over gaan zijn de factoren die bijdragen tot een gelukkig en vitaal leven. Zo kun je maatschappelijk zeer succesvol zijn en toch diep ongelukkig. En omgekeerd.
Bram Bakker stelt in zijn boek “Oud zeer’ al voor om er een achtste vinkje aan toe te voegen: een warm nest. In het interview wat ik met hem hield probeerde ik hem aan te sporen om dat verder uit te werken en er zijn volgende boek over te maken. Maar hij is al bezig met een volgend boek. Vandaar dat ik zelf de handschoen oppak.

Toch is juist je opvoeding en waar je wiegje staat naast je sociale succes ook zeer bepalend voor je latere vermogen om stabiel, gezond en gelukkig in het leven te staan. Je eerste levensjaren bepalen in hoe verre je gezonde of ondermijnende relaties aan zult gaan, of je verslaafd of burn out kan raken en in hoeverre je zal kunnen genieten van het leven. In deze blog, geïnspireerd door Joris Luyendijk, neem ik een belangrijk vinkje door die bepaalt hoe jij door het leven zult gaan:

Liefde (warmte en fysiek contact)

Als mijn zoontjes van 8 en 9 samen TV gaan kijken, kunnen ze plaatsnemen op een bank van zo’n 2,5 meter breed. Toch kiezen ze er steevast voor om dicht tegen elkaar te kruipen. Samen kijken ze TV of lezen ze een boek. Soms irriteren ze elkaar maar toch blijven ze tegen elkaar aan ‘geplakt’. En het liefst moeten mama en papa er ook naast zitten.

Fysieke noodzaak

Fysiek contact is een belangrijk onderdeel van de opvoeding van een kind. Fysieke aanrakingen, zoals knuffelen, omhelzen en aaien, zijn niet alleen belangrijk voor het kind omdat het een deel uitmaakt van de menselijke natuur om dit te voelen, maar ook omdat het de gezondheid en het welzijn van het kind kan bevorderen. Dit heeft grote invloed op de emotionele ontwikkeling van een kind. Door fysieke aanrakingen voelt het kind zich veilig en geborgen. Dit kan helpen bij het bouwen van een sterke band tussen het kind en de opvoeder.
Fysiek contact zorgt aanraking voor stimulatie van neurale netwerken die de proprioceptie van het kind ontwikkelen. Je lijf zit vol met sensoren die je laten ervaren dat je een lijf hebt. Zowel in verhouding/ contact met de buitenwereld (proprioceptie) als het interne milieu van de mens (interoceptie).

De oude Romeinen waren er van overtuigd dat een beer als een vormloos hoopje wordt geboren en dat door het continue likken van de moeder, het jong wordt geboetseerd tot beer. En pas na enkele weken ontstond er een vorm wat op een beer lijkt. Een ongelikte beer is dus iemand die niet goed gelikt is door zijn moeder. Nu weten we dat de beer dit doet om de proprioceptie (de zintuigen van de huid) te stimuleren.

Ongelikte beer

Naast de fysieke en psychologische gevolgen van liefde en warmte, zijn er ook emotionele gevolgen. Uit onderzoek is gebleken dat kinderen die worden omringd door liefde en warmte meer empathisch en sociaal competent zijn. Dit komt omdat ze meer hebben geleerd over het geven en ontvangen van liefde. Daarnaast hebben deze kinderen meer zelfvertrouwen en zijn ze beter in staat om hun mening te uiten. Ze durven hun eigen keuzes te maken en zijn beter in staat om hun angst te overwinnen.

Nog 6 vinkjes

Zo zijn er natuurlijk nog meer ‘bouwstenen’ of vinkjes die bijdragen aan een gezonde toekomst voor de jeugd. Wil je me helpen en laten weten welke andere ‘vinkjes’ of noodzakelijkheden jij erbij vindt horen?

Stefan van Rossum
stefan@esoterra.nl

Hakomi of hoe verdiep je een therapeutische sessie                         

Hakomi is in Nederland relatief onbekend. Deze gesprekstherapie van Ron Kurtz verdient meer aandacht. Vandaar deze blog.

• Hakomi richtlijn 1: Creëer een veilige omgeving
• Richtlijn 2: Creëer ervaringen van het hier en nu
• Hakomi en Aikido: Gebruik wat zich aandient
• Richtlijn 3: Stimuleer communicatie
• Richtlijn 4: Verdiep de ervaring

Hakomi richtlijn 1: Creëer een veilige omgeving

Als iemand zich niet veilig voelt, zal het gewaarzijn zich niet naar binnen richten maar naar buiten. De cliënt blijft alert, houdt jou in de gaten. Tip: Vraag gerust: “Is er iets wat ik kan doen om je je nog prettiger te laten voelen?” Besteed aandacht aan zaken zoals verzorging, temperatuur, verlichting en sfeer. Soms heb je als therapeut eigenschappen die door de cliënt als bedreigend kunnen worden ervaren – bijvoorbeeld dat je een plan hebt, iets verwacht, of oordeelt. Het is belangrijk totaal accepterend en niet-oordelend aanwezig te zijn.

Richtlijn 2: Creëer ervaringen van het hier en nu

Hakomi en Aikido: Gebruik wat zich aandient

Zoals in Aikido kun je als therapeut alles wat de cliënt zegt of doet gebruiken om terug te keren naar een directe ervaring. Vermijd weerstand en geef steeds de boodschap dat alles wat de cliënt is of doet oké is. Niets hoeft te worden veranderd. Let op signalen die aangeven waar het proces naartoe wil. Geef bevestiging dat je de ervaring begrijpt en volgt.

Richtlijn 3: Stimuleer communicatie

Moedig de cliënt aan om via geluid, beweging of woorden te uiten wat er gebeurt – wat er waargenomen, gevoeld en gedacht wordt.

Richtlijn 4: Verdiep de ervaring

Tot slot

Een bekendere gesprekstherapievorm is geweldloze communicatie. In deze podcast leer je daar meer over.

Bron: Ron Kurtz – The Hakomi Method (ISBN 0-940795-18-3)
                                

Wat is een chakra?

Het woord “chakra” komt uit het Sanskriet en is letterlijk te vertalen met ‘wiel’ of ‘schijf’. Je zou het kunnen omschrijven als een wervelend wiel van energetische activiteit. Energie die uitstraalt of uitvloeit vanuit de belangrijkste zenuwknopen die zich vertakken vanuit de wervelkolom. Er zijn zeven van deze wielen, opgestapeld in een kolom van energie die zich uitstrekt van de onderrug tot aan de kruin. Deze zeven wielen zijn de hoofdchakra’s. Er zijn veel meer (kleinere) chakra’s in onder andere handen en voeten, vingertoppen en schouders maar deze laten we buiten beschouwing.
Het chakrasysteem ontstond meer dan vierduizend jaar geleden in India. Zo werd over dit systeem geschreven in de Rig-Veda  (één van de in totaal vier oudste en heiligste Hindoegeschriften) en de ‘Maitri-Upanishads   (zij bevatten de essentie van de Veda’s). Ook kun je lezen over de chakra’s in de Yogasutra’s van Patanjali (stammend uit de tweede eeuw voor Christus). De yogasutra’s bestaan uit fundamentele teksten in de literatuur van de yoga.

Chakra en yoga

Yoga is een discipline die mentale en lichamelijk oefeningen voorschrijft om het individuele (het Atman) en het goddelijke (het Brahman) samen te brengen. Introductie van de chakra kennis in het westen vond plaats door een vertaling van de Chat-Cakra-Nirupana (1577) door de Engelsman Arthur Avalon (The Serpent Power 1919).

Atman en Brahman

In de yoga filosofie is er een ultieme, onveranderlijke werkelijkheid, die uit zuiver zijn en bewustzijn bestaat. Dit wordt Brahman genoemd. Brahman wordt ook wel “de bron” genoemd. Uit het Brahman is, was en zal alles ontstaan. Een metafoor die veel gebruikt wordt voor dit voor ons verstand lastig te begrijpen idee, is de oneindige zee. Brahmans schepping zijn de golven. Deze zijn onderhevig aan veranderingen soms hoog schuimend dan weer kabbelend of vlak. De golven hebben hun werkelijke bestaan in het water van de zee. Het Brahman is als het water van de oneindige zee, in zichzelf één, eeuwig, oneindig en onveranderlijk. Het water in een golf is het Atman/ziel dat identiek is met Brahman als het water in de zee. Onze ziel is dus Atman, een afsplitsing van Brahman. Brahman is één en in het ene is geen perspectief. Geen goed of kwaad, licht of donker, hard of zacht, geen enkele dualiteit.

Chakra en de vijf kosha’s of lagen

Annamaya kosha

Het eerste omhulsel is annamaya kosha. Dit is ons fysieke lichaam, het lichaam dat we zien en dat we voelen door er met onze handen overheen te gaan. Dit anatomische lichaam omsluit de andere vier, subtielere kosha’s. Anna betekent voedsel, annamaya kosha wordt dan ook onderhouden door het voedsel dat wij tot ons nemen. Nemen wij alleen maar ongezond voedsel tot ons, dan zal dit op den duur niet alleen impact hebben op de buitenste schil maar ook doorstralen naar de onderliggende schil, pranayama kosha.

Pranamaya kosha

Pranamaya kosha is opgebouwd uit prana wat levenskracht of levensenergie betekent. In dit lichaam lopen de energiekanalen (nadi’s) die samenkomen in de chakra’s. De energie beweegt zich door het hele lichaam en is afkomstig van onze zintuigen die direct met ons denken in verband staan. Positieve ervaringen en gedachtes dragen bij aan een optimaal functioneren van de chakra’s. Zintuigelijke indrukken worden via onze adem omgezet in prana (levensenergie). Prana zorgt ervoor dat we ons vitaal en gezond voelen. Wanneer wij ons echter voeden met negatieve daden en gedachten dan gaat dit ten koste van de levenskracht (prana) en voelen wij ons minder vitaal. De chakra-activiteit daalt en stagneert, er worden blokkades in de energiestroom opgeworpen en dit gaat ten koste van de harmonie die wij in ons voelen.

Manomaya kosha

De derde schil wordt manomaya kosha genoemd en dit lichaam is opgebouwd uit het menselijk denken. Hier bevinden zich ons onophoudelijk denken. Wanneer onze gedachten heilzaam zijn is het denken kalm en tevreden en ontstaat positiviteit.

Vijnanamaya kosha

Het vierde lichaam is vijnanamaya kosha, ons intellectuele lichaam. Hierin zijn onze intelligentie en ons onderscheidingsvermogen gehuisvest. Vijnana heeft te maken met transcendentie, dus met wat je geestelijk kunt waarnemen buiten of boven het reguliere, menselijke denkraam. Het gaat hier om het ervaren van dat wat het dagelijkse, aardse gebeuren overstijgt. In dit denken bestaat geen ruimte voor ego, het richt zich op het welzijn van allen. Dit lichaam ontsluit zich als het ware vanzelf en komt voort uit harmonie en balans van in de bovenliggende lichamen. Deze toestand wordt bereikt door meditatie en zelfreflexie, de aanwezigheid van goed gezelschap en belangeloze dienstbaarheid aan anderen.

Anandamaya kosha

Het vijfde lichaam bestaat louter uit geluk en is anandamaya kosha, het lichaamsomhulsel van gelukzaligheid. Ananda betekent geluk of gelukzaligheid. In het Engels zou je het woord vertalen met bliss. In dit omhulsel zijn de vorige vier wel aanwezig maar leveren geen zorgen meer op. Hier is sprake van een blijvend contact met het alomvattende. Tijd en ruimte spelen geen rol meer en een eeuwigdurende glimlach kenmerkt deze staat. De balans in de eerste vier lichamen wordt verfijnd tot voeding voor dit lichaam. Van nature is dit lichaam vreugdevol en oprecht, maar het is nog niet het laatste niveau.
Volgens de yoga filosofie ligt achter anandamaya kosha de waarheid verscholen van wie wij ten diepste zijn.

Wil je meer weten over chakra? In de opleiding massagetherapeut zit een module chakra massage waar je leert om elk chakra te behandelen. Ook komt elk chakra aan bod in de opleiding bodymind coach.
Tot slot kun je nog deze podcast luisteren over chakra’s.

Beweging is emotie

Zonder beweging is er geen leven mogelijk. Als je kijkt naar eencellige wezens, dan zie je een uitwisseling van stoffen met de omgeving. Afvalstoffen worden uitgescheiden en voeding wordt opgenomen en verwerkt. Dit transport van stoffen is een interne beweging, zonder welke het leven niet mogelijk zou zijn. Ook is er een primitief systeem van beweging door de ruimte. Eencelligen gaan naar plaatsen waar de omstandigheden gunstig zijn en vertrekken van plaatsen waar omstandigheden ongunstig zijn, bijvoorbeeld wat betreft voeding, licht of temperatuur.

Het menselijk lichaam is een stuk complexer dan dat van eencelligen en kent vele interne bewegingen met een diversiteit aan functies. Denk aan het kloppen van ons hart, om de bloedstroom op gang te houden en ons lichaam te voorzien van stoffen die het nodig heeft en afvalstoffen te kunnen afvoeren. De beweging van de ademhaling, om via onze longen en de bloedsomloop verse zuurstof te kunnen verstrekken aan alle cellen in ons lichaam en koolzuur te kunnen afvoeren. De peristaltiek van het spijsverteringkanaal, waar ons voedsel zo bewerkt wordt dat we het als bouw- of brandstof kunnen gebruiken. Om er enkele te noemen. Bewegingen die, als je de aandacht erop richt, ook goed voelbaar zijn.

Emoties en gevoel

Mensen kunnen denken en emoties ervaren. Beide beïnvloeden ze ons lichaam en onze mogelijkheden tot beweging. Een emotie zoals bijvoorbeeld verdriet, heeft invloed op de houding en het fysieke lichaam (borst ingezakt, blik naar binnen/beneden gekeerd, hoofd naar beneden, tranen, brok in keel, pijnlijke hartstreek, weinig energie).

Emotie betekent letterlijk: energie in beweging. Want een emotie heeft altijd een beweging die je kunt voelen in je lichaam. Emoties ontstaan in principe in reactie op de buitenwereld en zijn bedoeld om gevoeld te worden zodat ze een effect kunnen hebben op keuzes, je gedrag, je leven. Ze zijn bedoeld om tijdelijk te zijn, om ons iets te vertellen om daarna ze weer los te kunnen laten en door te kunnen gaan met ons leven. Wanneer ze niet gevoeld en doorleefd kunnen worden, worden ze vastgezet en heeft dat een effect op het lichaam en op de vrije bewegingsruimte die minder wordt. Je kan het zien aan het lichaam, de plekken waar stilstand, blokkade, vasthouden, spanning zit. Deze plekken belemmeren het benutten van het volledig potentieel dat een ieder tot z’n beschikking heeft. Beweging is leven…

Leven vanuit een holistische visie: een hele uitdaging!

Ondanks het feit dat bijna iedereen ervaringen heeft die een holistische uitgangspunt onderschrijven, is het moeilijk om de verregaande consequenties ervan tot je door te laten dringen. Niet verwonderlijk, gezien het feit dat de splitsing tussen lichaam en geest in onze hele wereld ingebed is. We hebben geneeskunst, die fysiologie, anatomie en pathologie van het lichaam bestudeert en psychiatrie die zich bezig houdt met geestesziekten. De wetenschap, waaronder geneeskunst, heeft veel gehad aan het zgn. ‘reductionistisch denken’: het opdelen van het geheel in kleinere onderdelen ter bestudering. Zo zijn we heel veel te weten gekomen over de wereld en over werking en bouw van het lichaam. Deze werkwijze heeft echter wel een nadeel: je verliest  zicht op het geheel en het verband tussen verschillende aspecten. Dit heeft zich diep in ons verankerd.

Als lichaam en geest een geheel zijn, wat betekent dat dan voor mij? Bijvoorbeeld dat ik me realiseer dat fysieke klachten wellicht ook wat vertellen over mijn emotionele en/of mentale gemoedstoestand. Bijvoorbeeld dat ik zorg voor meer beweging als ik merk dat ik veel in mijn hoofd zit, omdat ik dit begrijp als symptoom van een verstoorde balans. Bijvoorbeeld dat ik erop vertrouw dat als ik mijn cliënten steviger op de grond kan laten staan, dat dit ook voelbaar zal zijn in het zelfvertrouwen…

Het is een nooit eindigende uitdaging om meer en meer invulling te kunnen geven aan wat het betekent voor jou: de onlosmakelijke verbinding tussen lichaam en geest.

Wanneer beweging stagneert

Ieder mens komt op aarde met bepaalde eigenschappen en talenten, die je in aanleg hebt meegekregen. In interactie met de omgeving groeit het kind op, ontplooit zich en hanteert het de uitdagingen die het leven stelt, op zijn of haar eigen unieke wijze. Zo groeien we op tot volwassenen, die op een bepaalde manier in het leven staan en verschillende strategieën hebben om hetgeen we tegen komen te hanteren; er zijn patronen te herkennen. Hoe ga je om met teleurstelling, verlies, grenzen stellen, contact, onzekerheid, hulp vragen, uitdagingen, nabijheid etc. etc. Ieder heeft daar zo’n z’n repertoire voor. Deze patronen van omgaan met jezelf en de wereld zijn te herkennen in denken en voelen, maar ook in het lichaam en in het lichaam in beweging. Kenmerkend voor een patroon is dat dit het leven eenvoudiger maakt, je hoeft niet meer te overwegen en te besluiten, het is duidelijk hoe je reageert. Het nadeel is dat je potentieel, bewegingsruimte verliest. Een patroon is een beperking van mogelijkheden.

Bewustzijn ontwikkelen

De volgende indeling van aspecten van de menselijke ervaring is behulpzaam bij het ontwikkelen van bewustzijn over het eigen functioneren. Later kan het ook helpen in het werken met cliënten.

S = Sensatie. De fysieke sensaties; als tinteling, warmte of kou, verstijving, knoop in mijn maag.

E = Emotie. De emoties, als woede, angst, vreugde, verdriet.

D = Denken. De gedachten, overtuigingen, meningen, oordelen. 

Ook onderscheiden we een ‘defensie’. Dit is de reactie die ontstaat naar aanleiding van emoties, gedachten en/of sensaties, waarbij het (onbewuste) streven is minder te voelen of iets anders te voelen. Bijvoorbeeld ik hield mijn adem in, ik verstijfde, ik trok mijn schouders op en zette mijn knieën op slot, ik heb een pak koekjes leeggegeten, ik heb ruzie gemaakt. Vaak is de defensie al in gang gezet voordat we de impuls die de aanleiding gaf tot ons bewustzijn hebben kunnen laten doordringen. Razendsnel gaat het! Door bewust te worden van gedachten, gevoelens en emoties kan je op het spoor komen van defensies en gaan onderzoeken wat er achter schuilgaat.

Overigens is er niet altijd een defensie aanwezig, in een geïntegreerde ervaring zijn de oorspronkelijke sensatie, emotie en gedachten beschikbaar, dit wil zeggen dat de persoon al deze aspecten duidelijk kan voelen, waarnemen en benoemen.

Lichaamsgeoriënteerde therapie

Bij lichaamsgeoriënteerde therapie wordt op de eerste plaats gezocht naar de lichamelijke basisstructuur, waarmee we gevoels- en gedachtepatronen in stand houden. Die is te vinden in onder andere onbewuste spierspanning, houdingsafwijkingen, ademhalings- en bewegingspatronen. In de therapie wordt uitgegaan van de functionele eenheid van lichaam en ziel (psyche). Er is dus altijd een wisselwerking tussen die twee. Door goed naar het lichaam te kijken kan de therapeut dus ook een indruk krijgen van de onderliggende problematiek op emotioneel gebied

Waarom lichaamsgeoriënteerde therapie?                                                          

In de structuur van het lichaam is de fysieke neerslag terug te vinden van de erfelijkheid, de opvoeding en het milieu. Door ons lichaam te (her-)ontdekken en te beïnvloeden door middel van ademhaling, oefening, massage en beweging, kunnen onbewuste energieën en emoties vrijkomen die een verdere bewustwording en ontwikkeling mogelijk maken. Chronische lichamelijke of psychische klachten kunnen doorbroken worden en eindelijk ‘hun verhaal’ gaan vertellen. Oude en verdrongen pijn kan verwerkt gaan worden en lang opgekropte woede of verdriet kunnen ‘thuis worden gebracht’ waar ze oorspronkelijk zijn ontstaan.

Bij verandering is het lichaam het uitgangspunt

Ons lichaam geeft steeds aan wie we zijn, wat we allemaal hebben meegemaakt, waar we nog mee zitten en wat aandacht nodig heeft. Wanneer we middels therapie willen veranderen, dan is ons lichaam een vaak confronterend, maar ook zeer betrouwbaar uitgangspunt en tegelijk een concreet en toetsbaar criterium voor verbetering.

Het veranderingsproces beoogt in het algemeen een toegenomen innerlijke rust, een positiever zelfbeeld, een realistischer beeld van de anderen en de wereld en een duidelijker besef van identiteit en doel in het leven. Met lichaamsgeoriënteerde therapie worden deze innerlijke veranderingen tot in lichaamshouding, energieniveau, gezondheid en uitstraling voelbaar en zichtbaar.
Wil je meer leren over lichaamsgeoriënteerde therapie? Bekijk dan deze opleiding of luister de Esoterra podcast.

Spieren

Spieren zijn het bewegingsorgaan van het lichaam. Zij zijn gemaakt van speciale cellen die in hun lengte kunnen variëren en dat kunnen andere cellen niet. Door spieren kun je lopen, je hand omhoog doen en de tango dansen. Zij zorgen ook dat je longen kunnen ademen, je hart klopt en zij houden al je inwendige organen in beweging.
Maar spieren doen al dat werk niet voor niets. Zij vragen veel energie die je, groot en deels, uit de lucht haalt die je ademt en uit het eten dat je tot je neemt. Ze doen het werk niet alleen. Spieren rekenen op jouw bloedcirculatiesysteem om hen te voeden en om hun afvalstoffen af te voeren. Zij hebben het skelet nodig om omhoog gehouden te worden en zij hebben het zenuwstelsel nodig om hun te vertellen wat zij moeten doen.

Spier- en bindweefsel

Het bindweefsel dat de spieren samenhoud, geven ook vorm aan de spier en binden ook individuele spieren en spierbundels samen. Het bindweefsel zorgt ook dat de spierbundels vastzitten aan het bot/skelet. Als je het gehele lichaam laat verdwijnen met uitzondering van het bindweefsel dan kun je nog steeds de inwendige lichaamsstructuur redelijk goed zien. Aan het einde van een bepaalde spier of in sommige gevallen langs de gehele spier veranderd het bindweefsel in elastisch pezen die spieren verankeren aan botten, organen of aan andere spieren. De plaats waar de  pezen de spieren verankeren aan een onbeweeglijk deel van het skelet is waar de spier zijn oorsprong vind en noem je dus de spieroorsprong.

Je hebt 600 spieren in je lichaam, die ongeveer de helft van je lichaamsgewicht voor hun rekening nemen en iedere spier kan gemasseerd worden op verschillende manieren voor verschillende effecten. Dat is een heleboel soorten massages. Spieren liggen in verschillende lagen; sommigen dieper en zijn moeilijker te bereiken dan andere. Als de buitenste spierlaag ontspannen is worden de dieper liggende spieren makkelijker toegankelijk. Wil je nog meer weten, lees dan dit artikel.

Wat is lichaamsgerichte coaching?

Lichaamsgerichte coaching werkt veel met lichaamswerk. Dit woord is een letterlijke vertaling van het Engelse (of eigenlijk Amerikaanse) ‘BodyWork’. Wanneer we kijken naar de diverse manieren waarop mensen bewegen, dan maken we onderscheid in de vormen van bewegen of ‘lichaamswerk’. Mensen bewegen als ze sporten, hetzij recreatief of op wedstrijdniveau. Er wordt gedanst, ballet beoefend, aan acrobatiek gedaan enz. Deze vormen van werken met het lichaam vallen niet onder het begrip lichaamswerk. Grensgevallen zijn yoga, taiji en qigong en aanverwante vormen van bewegen. Een definitie van Bodywork op Wikipedia luidt:

“Bodywork is a term used in alternative medicine to describe any therapeutic or personal development technique that involves working with the human body in a form involving manipulative therapy, breath work, or energy medicine. In addition bodywork techniques aim to assess or improve posture, promote awareness of the “mind-body connection”, or to manipulate a putative (=vermeend) “energy field” surrounding the human body and a!ecting health”.

Lichaamsgerichte coaching is een manier van bezig zijn met het lichaam, waarbij er altijd aandacht is voor een proces van bewustwording van de connectie tussen lichaam en geest. Verder is er (bijna) veel aandacht voor de adem en voor ‘energie’.

Lichaamswerk en pantsering

Voorbeelden van pantsering:

• Door slechte ervaringen in het verleden is moeilijk om nabijheid te ondergaan. Het lichaam maakt zich minder kwetsbaar door te dik worden. Een voorbeeld van ontkenning: het zit in de familie.
• De impuls om te huilen wordt onderdrukt. Dit remt de adem en verstrakt mogelijk het gezicht. Een voorbeeld van ontkenning: ik heb wat last van astma, ik kan niet zo diep ademen.
• Het uiten van boosheid werd geremd. Het gezicht heeft een bevroren glimlach.
• Seksualiteit was in het verleden een ernstig taboe. In het lichaam is een duidelijk scheiding tussen boven- en onderlichaam waar te nemen of het bekken is strak en onbeweeglijk.

Wat kan gebeuren is dat deze pantsering wat scheurtjes gaat vertonen tijdens het beoefenen van lichaamswerk. Je gaat ‘onbekende’ dingen voelen en ervaren, vaak als een donderslag bij heldere hemel of uit het niets. In het licht van bovenstaande definitie wordt dit neerhalen van het pantser als positief aangemerkt. De uitnodiging is om nieuwe ervaringen en gevoelens te verwelkomen. De uitingen kunnen allerlei vormen aannemen: huilen, lachen, trillen, geeuwen, duizeligheid enz. Je zou kunnen zeggen dat de energie die nodig was om het pantser in stand te houden, weer vrij kan gaan stromen en zich als het ware ontlaadt in beweging, trillen, adem of geluid.

De praktijk van lichaamsgerichte coaching

Ervaringen dienen ervaren te worden. Gevoelens dienen gevoeld te worden. Deze opmerking is een aansporing om niet (direct) te gaan analyseren. Door je af te vragen waar gevoelens vandaan komen ga je met je aandacht in je denken en creëer je een verhaal over wat je voelt. Daarmee verlies je het contact met je lichaam, met je adem en met de ervaring. Dus probeer zo dicht mogelijk met je aandacht en gewaarwording bij de ervaring te blijven. Als de gevoelens je overspoelen, aarzel dan niet om hulp van therapeut of coach te vragen.

Door jezelf de gelegenheid te geven om het lichaamswerk ten volle te ervaren maak je jezelf levendiger en aanweziger. Het leven wordt kleurrijker. Als je dit interessant vindt; kijk dan eens bij onze Opleiding Bodymind Coach of lichaamsgericht therapeut. Of luister een van onze podcasts.

De slag der hormonen

Ken Wilber noemt in zijn boek ‘Een korte geschiedenis van de mensheid’ (aanrader) het hormoon testosteron “het voortplanten en vermoorden hormoon” (OK, hij zegt letterlijk “fuck it or kill it”). Ook heeft hij gezegd: “Civilization is a competition to overcome testosterone.” Ik moest eraan denken toen ik de Oudejaarsconferentie van Claudia de Breij zag. Ze had het over de gevallen sterren van 2022. Een hele lijst van celebrities is van het voetstuk gedonderd. De meesten waren mannen maar ook wel een paar vrouwen die in het afgelopen jaar grensoverschrijdend gedrag zouden hebben vertoond.

Over grenzen gaan

Seksueel grensoverschrijdend maar ook een aantal qua agressie. De Ali B’s en de Mathijssen zeg maar. Al dient de volledigheid te vermelden dat niemand nog veroordeeld is. En dat ga ik ook niet doen. Ik geef net als Ken Wilber, de schuld aan het hormoon testosteron. Sowieso creert testosteron een hoger libido en stemmingswisselingen.

Vrijwel alles in de evolutie heeft zijn functie of in ieder geval zijn bestaansrecht. Testosteron zorgt er volgens Wilber voor dat het nageslacht de grootste kans heeft om voort te bestaan. Zoveel mogelijk voortplanten en alle concurrentie vermoorden. Net als de leeuw die de welpjes van zijn voortganger schijnt te doden. Zo heeft de moeder alle aandacht in hem en zijn nageslacht. Wat daardoor weer meer overlevingskansen heeft.

“Je testosteron vraagt zich of hoe jij in godsnaam met dit MAVO 2 niveau aan durft te komen!”

MAVO 2 niveau

In de huidige maatschappij worden er in rap tempo andere eisen gesteld om te overleven. Je ziet het ook aan de talloze leiderschapstrainingen. Vroeger had je een grote bek nodig en moest je met de vuist op tafel slaan. “Volg mij!” en iedereen vroeg waarheen in plaats van waarom. Nu dien je als leider empathisch te zijn, faciliterend en supportive. Jezelf wegcijferen en je personeel laten stralen. Nou daar heb je met je testosteron niks aan. Je testosteron vraagt zich of hoe jij in godsnaam met dit MAVO 2 niveau aan durft te komen!

En net zoals je bij mindfulness leert dat je niet je gedachtes bent, bij lichaamswerk dat je niet je emoties bent zodat je er los naar kunt kijken, ben je ook niet je hormonen.

Stefan van Rossum