Van Esoterra podcast naar Zomergasten

Traumasporen is het spraakmakende boek van Bessel van der Kolk. Dit maakte hem in één keer beroemd ook buiten zijn vakgebied. Op zondag 28 augustus 2022 was Bessel van der Kolk te gast in Zomergasten. Ik had het genoegen om hem begin dit jaar te mogen interviewen voor de Esoterra podcast. Later dat jaar mocht ik assisteren bij zijn online workshops speciaal voor Nederland. In ons gesprek lukte het helaas niet lang om in het Nederlands te spreken; de beste man woont en werkt al zijn hele leven in Amerika dus dat is best lastig.

Bessel, een pionier

Bessel van der Kolk is psychiater en heeft baanbrekend onderzoek gedaan naar trauma, traumasporen en traumaverwerking. Samengevat in één zin is de kern van zijn onderzoek: Om trauma’s te helen of draagbaar te maken ,moét je met het lichaam aan de slag. Nu is dat voor ons therapeuten geen schokkend nieuws maar voor het veld waarin hij opereert, de psychiatrie, is dit revolutionair. De gemiddelde psychiater past liever medicatie toe en de traditionele psycholoog zweert bij gespreksvoering als therapievorm. Bessel werkte veel met Vietnamveteranen en ontdekte dat therapievormen als EMDR, dans-en theatertherapie, massage, neurofeedback, yoga en andere vormen van lichaamswerk veel effectiever zijn. Zijn boek ‘the body keeps the score’ (Nederlands: Traumasporen) is nu al enkele jaren de nr 1 van de New York Time non fictie bestsellerslijst. Een baanbrekend boek dus.

Traumasporen

Ook al is dit voor onze beroepsgroep geen nieuws toch is zijn boek Traumasporen een regelrechte aanrader. Een standaardwerk in elke boekenkast van de lichaamsgerichte therapeut. In zijn boek geeft hij aan dat mensen die als kind traumatische ervaringen hebben gehad (geweld, seksueel etc) later een grotere kans hebben om meer gezondheidsklachten te ervaren en zelfs eerder te sterven.
De ‘bedrading’ in de hersenen wordt aangetast als er in je jeugd iets gebeurd. Hierdoor kun je in een hogere alertheid blijven staan. Kortom een constante staat van stress. En wat je aandacht geeft, groeit. Veel kinderen die traumatische ervaringen hebben met bijvoorbeeld seksueel geweld, komen op latere leeftijd in een omgeving waar dezelfde onveiligheid rondom dat thema heerst.

Heart rate variability

In zijn boek Traumasporen geeft hij aan dat een gezond, niet getraumatiseerd mens (of minder getraumatiseerd want wie is er niet getraumatiseerd) een brede reikwijdte van hartritme heeft. Het kan heel snel bij inspanning en heel traag bij volledige ontspanning zijn. Bij getraumatiseerde mensen blijkt de variabiliteit van het hartrimte veel smaller te zijn en geeft het veel minder speelruimte. Het hart staat als het ware continue aan. Dit heeft uiteraard (het risico op) allerlei consequenties.

Trauma van desinteresse

Uit zijn onderzoek blijkt overigens ook dat een verwaarloosde jeugd nog meer impact kan hebben dan een traumatisch incident. Kinderen die teveel ruimte krijgen of aan hun lot worden overgelaten voelen geen binding of noodzakelijkheid. Iets wat kan blijven knagen. In mijn massagetherapie praktijk herinner ik me een client die als kind zo vrij was opgevoed dat ie als 8 jarig kind alleen met de trein ging tienertoeren. Mij leek het de hemel want mijn ouders waren een stuk strenger en strikter. “Ik mocht niks.” Maar deze man, had graag een papa of mama gehad die hem aan banden had gelegd. Gezinsbanden.

Aanrader: traumasporen

Dit en nog veel meer interessante onderzoeken en materie vind je terug in het boek. Kopen dus! En anders Zomergasten terugkijken of de podcast beluisteren of bekijken.

Stefan van Rossum

Of kijk/ luister de podcast:

Tuurlijk roken is super ongezond en gelukkig zie je niet veel mensen meer roken. Toch moet ik bekennen dat ik ook ooit rookte. Vooral met een biertje erbij. Iets wat we over een aantal jaren natuurlijk ook niet meer doen; alcohol in ons lijf stoppen 😉

Ik herinner me dat ik ooit een sci-fi serie doorzapte en daar zag ik een intergalactische koopman. Hij bekeek de Aarde van een afstandje en vroeg wat mensen aan het doen waren. “Roken.” Vertelde de gids. De koopman werd even stil en toen begonnen de $ tekens in zijn ogen te stralen: “Als die mensen zichzelf vergiftigen, kan ik ze echt alles verkopen.”

Roken is slecht, stress ook
Een aantal jaar geleden rookte ik voor het laatst. Ik zat in een stressvolle periode en bedacht me dat ik vroeger ontspande van een sigaretje. Stiekem kocht ik bij het benzinestation een pakje sigaretten. Ging om de hoek van mijn bedrijf staan en rookte 2 sigaretten. Ik vond het heerlijk. Even rust, tijd voor reflectie en even alleen buiten. Daarna gooide ik het pakje weg, waste mijn handen en spoelde mijn mond schoon. Zo gingen er een aantal dagen voorbij. Na een week bedacht ik me dat ik vooral genoot van het moment van even buitenstaan voor de hectiek begon en ging ik zonder sigaretten even buiten staan. Nog fijner. Nu geen vieze rook in mijn mond en geen schuldgevoel. Een weekje hield ik het vol en toen ‘vergat’ ik dit momentje voor mezelf.

De oplossing voor rokers
Een paar weken geleden was het weer even stress in huize van Rossum. Ik werkte thuis en liep de tuin in om even stoom af te blazen. Daar stond een flesje bellenblaas van mijn zoon. Ik maakte het open en blies een lange stroom bellen de lucht in. De tuin zwierde vol met bubbels. Langzaam zweefden ze door de tuin, hoger en hoger. Af en toe knapte er eentje en ik bleef de bellen volgen die door de wind opgepikt de tuin uit zweefden. Na een minuutje was de laatste geknapt. Vier tuinen verder boven de bomen.

Ademwerk
Ik werd helemaal ontspannen van die lieve doorzichtige bellen. Nog een hijs eh blaas. Vrolijk kwam door mijn uitademing weer een hele school bellen tot leven die dankbaar de lucht in dansten. Glimmend, genietend, alle tijd nemend. Gelukzalig ging ik weer naar binnen waar alles best mee bleek te vallen. Waar maakte ik me nou druk om?
Sindsdien blaas ik af en toe bellen. Ja, ik geef het maar toe. 52. Hobby’s: bellen blazen. Sterker nog, ik heb grootse plannen met het bellen blazen. Wat mij betreft is dit het nieuwe roken. Grappig genoeg is het geen inhaleren maar exhaleren. Ik neem nu overal een flesje mee naar toe. Op een terrasje vraag ik netjes of het iemand stoort en binnen blaas ik natuurlijk niet. Maar kijk niet gek op als je de volgende keer bij een bedrijventerrein allemaal bellen tegenkomt.

Bellen blazen is het nieuwe roken!

Stefan van Rossum

Wat is aromatherapie?

Essentiële oliën worden al duizenden jaren en in vele culturen gebruikt. De Chinezen waren ruim 2000 jaar voor onze jaartelling al bekend met de helende en heilzame werking van deze oliën voor lichaam en geest. De oude Egyptenaren gebruikten de oliën vooral in de cosmetische toepassingen. Aromatherapie anno nu is afgeleid van de kruidengeneeskunde. Essentiële olie wordt gewonnen uit zuiver plantaardig materiaal. De planten en bloemen komen uit de hele wereld en worden in het land van herkomst verwerkt. Sommige oliën zijn zeer kostbaar, dit hangt samen met de hoeveelheid en beschikbaarheid van het plantenmateriaal wat nodig is om een olie te produceren.

Sinds het einde van de vorige eeuw doet men pogingen essentiële oliën op chemische wijze te imiteren. Qua geur is men hier aardig in geslaagd, maar de geneeskrachtige werking van de essentiële oliën kan niet gereproduceerd worden. Dit komt omdat de meeste zuivere essentiële oliën opgebouwd zijn uit honderden stoffen. Deze stoffen bepalen samen de unieke werking van de olie op zowel fysiek als emotioneel niveau.

De geschiedenis

De term “Aromatherapie” is voor het eerst in 1928 gebruikt door de Franse apotheker René Maurice Gattefossé. Hij duidt aromatherapie als volgt: “Het gebruik van essentiële oliën, afkomstig uit aromatische planten, om ziekten te behandelen en gezondheid en welzijn te bevorderen.” Anno nu definiëren wij aromatherapie als… het gecontroleerd gebruik van essentiële oliën, afkomstig uit aromatische planten, tot behoud en bevordering van lichamelijk, geestelijk, spiritueel en sociaal welzijn van mens, dier en plant.

Het woord aromatherapie kan gesplitst worden in 2 delen: aroma en therapie. Therapie; het werken volgens een bepaald behandelplan, systematisch, met een bepaald doel ter ondersteuning van de totale mens (lichaam, ziel en geest). Aroma’s; uit de natuur gehaald plantenmateriaal verkregen door water of stoomdestillatie, persing, extractie, enfleurage.

Aromatherapie in 5 hoofdgebieden

1. De eenvoudige aromatherapie, hierbij kunnen de aromatische oliën op allerlei manieren ingezet worden: via aromalampjes, in bad, bij massages, bij eerste hulp en behandeling van kleine kwaaltjes. De eenvoudige aromatherapie is de traditionele toepassing van huismiddeltjes die van generatie op generatie werden doorgegeven. Huismiddeltjes kunnen als aanvulling op medische behandelingen worden gebruikt. Ze zijn heel geschikt als preventief middel en bevorderen de algemene gezondheid.

2. De cosmetische aromatherapie, op steeds meer opleidingen voor schoonheidsverzorging wordt aromatherapie als specialisatie aangeboden. Hier valt veel winst te behalen bij specifieke huidproblemen omdat een product op maat kan worden samengesteld.

3. Psycho-aromatherapie; hiermee wordt bedoeld het inzetten van essentiële oliën voor psychotherapeutisch gebruik of ter ondersteuning van psychische processen waar een mens gedurende zijn leven doorheen moet. Via het inzetten van essentiële oliën kunnen stemmingen en emoties beïnvloed worden. Ze bevorderen bijvoorbeeld ontspanning of werken juist stimulerend. De effecten worden vaak door inhalatie bereikt.

4. Aroma therapeutische massage. De massage met essentiële oliën heeft allerlei gunstige werkingen en is een van de belangrijkste toepassingen van professionele aromatherapeuten die in het alternatieve circuit werkzaam zijn. De aromatherapie massage is door Margerite Maury ontwikkeld en gericht op ontstressen, ontslakken en bevorderen van de doorbloeding en lymfestroom. Naast de massagetechnieken is kennis van de essentiële oliën belangrijk.

5. Medische aromatherapie. Tot de medische aromatherapie behoort het systematisch gebruik van essentiële oliën voor behandeling van medisch vastgestelde aandoeningen. Er zijn verschillende behandelmethoden, waaronder het inwendig gebruik van essentiële oliën. In Nederland is de beroepsgroep van aromatherapeuten hier terughoudend in, ook al omdat de dosering van groot belang is. De manier waarop de oliën aangeboden worden, meestal in flesjes, is niet geschikt voor inname omdat men al gauw teveel binnen krijgt. Andere manieren zijn pakkingen, eventueel met leem, en op maat gemaakte producten afhankelijk van de klacht

Deze blog is geschreven door Jessy Jansen. Jessy heeft een holistische praktijk in Havelte in Drenthe. “Als kind was ik vaak in de natuur te vinden. Ik had al vroeg een diep bewustzijn dat alles met elkaar verbonden is. Ik ervaarde en beleefde de schoonheid van de natuur en de kracht ervan. Helende kracht. Puur en schoon. Het bewustzijn dat voor alles een tijd en plaats is en het besef dat het één niet zonder het ander kan bestaan. Als mens zijn wij een deel van dit geheel.” Aldus Jessy.

De rol van de meridianen bij fascia

De Chinezen hebben de meridianen, een energiekanaalstelsel, de afgelopen vierduizend jaar uitvoerig beschreven en een plek gegeven binnen de Chinese geneeswijze. Op basis van hun beschrijving ontstond de complexe en holistische behandelmethode waarbij lichaam, geest en ziel als een geheel wordt gezien. De behandelmethode zorgt ervoor dat het probleem bij de kern kan worden behandeld. Meridianen zijn niet zichtbaar, maar liggen als een soort energetische waterlijnen of rivieren in het lichaam volgens een bepaald patroon.
Door de meridianen stoomt de energie (Qi) als water en voorziet daarmee het hele lichaam, inclusief alle organen, van energie. Het is van groot belang dat de energie blijft stromen om het weefsel te voorzien van levensstoffen en om deze gehydrateerd te houden. In het lichaam zijn twaalf meridianen, waarvan er tien verbonden zijn aan een orgaan en twee die ieder een stuurfunctie hebben. Deze meridianen liggen ongeveer drie tot tien millimeter onder de huid. Daar waar ze meer aan de oppervlakte komen bevinden zich de acupunctuurpunten. De meridianen vormen een netwerk van Qi en verbinden daarmee alle delen van het lichaam met elkaar. Iedere meridiaan is verbonden met een specifiek orgaansysteem en op die wijze besturen ze alle lichaamsfuncties.

Verstopte meridianen

Indien een meridiaan verstopt raakt, moet de Qi (het water) een andere weg vinden of zal deze stoppen met stromen. Hierdoor ontstaat er een blokkade en disbalans. Door deze blokkade kunnen we op fysiek, mentaal en geestelijk niveau klachten ervaren. Meridiaan gerichte therapieën zijn in de Westerse wereld inmiddels doorgedrongen, zelfs tot in ziekenhuizen. Acupunctuur is de bekendste vorm en richt zich op de ‘draaikolken’ in de meridiaan. Deze meridiaan punten zijn elektromagnetisch en goed meetbaar. Het zijn concentraties in de meridianen. Voorheen werd gedacht dat deze meridiaan punten zich langs de zenuwbanen bevinden, echter recentelijk hebben wetenschappers ontdekt dat de acupunctuur meridianen deel uitmaken van de extracellulaire matrix.

De extracellulaire matrix is dezelfde als beschreven in de fascia. Wetenschapper Thomas Meyers heeft ontdekt dat ook de fascia volgens vaste netwerk patronen door het lichaam lopen en alles met elkaar verbinden. Er zijn geen 600 losse spieren maar één groot fascia netwerk met 600 compartimenten. Door middel van sectie heeft Thomas Meyers deze fasciale netwerken onderzocht en is tot de conclusie gekomen dat er zich ongeveer dertien myofasciale (myo is het Latijnse woord voor spieren) krachtlijnen in het lichaam zijn die passen bij patronen van krachtsoverdracht en tensegrity (spanningssamenhang). Uit verder onderzoek is gebleken dat deze dertien lijnen grotendeels overeenkomen met de meridianen uit de Chinese geneeswijze . Zoals de afbeelding hieronder laat zien blijkt bijvoorbeeld dat de Myofasciale superficial back line meridiaan vrijwel hetzelfde verloop heeft als de Lever meridiaan.

Acupunctuur

Uit onderzoek van fasciawetenschapper Helene Langevin blijkt dat als je een naald in de huid inbrengt, dat de fibroblasten (de werkpaarden voor het stevig houden van de huid) van de fascia zich om de naald heen draaien en deze ‘vasthouden’. Als je de naald uit de huid trekt, kun je daarom weerstand voelen. Ook in de omgeving van de naald reageren de fibroblasten. Met een echo is dat goed te zien. Het weefsel ontspand en het stofje ATP komt vrij. Dit stofje zorg voor energie in de fasciacellen en wordt ‘aangeleverd’ door de mitochondriën (de energiefabrieken van een cel).

Na jaren van onderzoek is nu, onder anderen door de wetenschapper Robert Schleip, aangetoond dat Fascia zich kan samentrekken onafhankelijk van spierweefsel. Daarnaast is er ook aangetoond dat Fascia ook reageert op chemische boodschappers zoals angst en emotionele stress. De fascia spanning wordt beïnvloed door het autonome zenuwstelsel. Een innerlijke rust vermindert onze lichaamsspanning, maar stress kan de spanning van onze fascia juist weer verhogen. Fascia vormt hiermee de verbinding tussen lichaam en psyche.

Om de fysieke en mentale effecten van trauma in het lichaam weer te geven, kun je de fascia in het lichaam eenvoudig voorstellen als een spinnenweb. Als je aan een van de draden van het spinnenweb trekt, verandert het web langs alle spanningslijnen van vorm. Ditzelfde gebeurt in de fascia. Als er een beperking of beschadiging optreedt heeft dit effect op alle spanningslijnen in het lichaam en verstoort het de balans in andere lichaamsdelen. Dit komt door tensegriteit in ons lichaam.

Tensegrity model

Het tensegrity model op de afbeelding laat zien hoe de fascia en andere interne structuren reageren op druk en trekkrachten en dus ook hoe de fascia reageert als iemand een blessure oploopt. Wanneer je bij het model op een van de staven duwt, dan vervormt het model direct. De staven representeren de botten. De botten worden, in de driedimensionale vorm van het lichaam, bij elkaar gehouden door de elastische koorden. De elastische koorden zijn de spieren en fascia.
Het model laat zien dat er geen groot trauma ontstaat op het punt van de grootste compressie, maar dat de kracht zich verspreidt over het gehele model en zich concentreert op het zwakste punt. Dit is in het lichaam waar men de pijn of disfunctie ervaart.

Zoals hierboven beschreven wordt kan emotionele stress de spanning van onze fascia verhogen. Bij deze fysieke of mentale spanning, blokkeert de stroom en wordt de fascia stijver en “verkleefder”. We spreken dan van fasciale verkleefdheid. Een normaal functionerend lichaam is in staat om blokkades zelf te helen, te herstellen. Denk maar aan het herstel van een schram of een klein wondje: na een week is er al bijna niets meer van te zien. Het lichaam heeft het zelf hersteld. Als het trauma echter heel groot is, of er zijn een aantal fysieke of emotionele trauma´s vlak achter elkaar, dan heeft het lichaam veel meer moeite om zelf te herstellen. Hier ontstaat dan een blokkade in de energetische stroom. Het lichaam probeert het zo goed mogelijk op te lossen, maar het lukt niet helemaal, met fasciale verklevingen als gevolg.

Zoals eerder beschreven ontstaan de verklevingen of ontstekingen niet alleen door fysieke oorzaken (bijvoorbeeld trauma, verkeerde belasting, operaties en dergelijke) of door chemische oorzaken (bijvoorbeeld voedingsstoornissen, hormonale invloeden en dergelijke). Maar ook onverwerkte emoties kunnen zich vastzetten in de fascia. Het weefsel verdikt zich, waardoor de elasticiteit vermindert en tenslotte verloren gaat. De fascia vormt als het ware een harnas om de spier waardoor deze niet meer vrij kan bewegen.
Door deze verklevingen kunnen de fascielagen niet meer langs elkaar glijden. Op het omliggende weefsel wordt dan een grote trekkracht uitgeoefend die zelfs zo sterk kan worden dat de patiënt zich niet meer kan ontspannen. Restricties van de fascia kunnen pijnlijk zijn en veel stijfheidsklachten geven.

Deze blog is geschreven door Mathilde Vlotman. Ze heeft haar eigen praktijk en geeft de volgende Cursussen en module bij Esoterra:

• Fascia en emoties
• Cursus fascia cupping
• Cursus triggerpoints

Je kunt hier een ook webinar met haar zien over fascia.

Wat is etherische olie?

In de literatuur worden een aantal benamingen gebruikt voor aroma’s: etherische olie of essentiële olie. Aroma verwijst naar het geurende aspect, je kunt het ruiken. Etherische olie geeft aan dat de olie makkelijk vervliegt en essentiële olie verwijst naar het belang voor de plant: opslagplaats van energie, drager van informatie, regelaar van de temperatuur, beschermer tegen bacteriën en schimmels. Als geurende ziel, als essentie van de plant is de essentiële olie de drager van alle eigenschappen en het helende karakter van de plant. De essentiële olie is een vluchtige stof die als product van de fotosynthese in de plant ontstaat. Ze worden niet alleen gebruikt omdat ze lekker ruiken, maar ook omdat het zeer werkzame stoffen zijn.

Essentiele oliën

De essentiële of etherische olie kan gewonnen worden uit bloemen, wortels en wortelstokken, bladeren, kruiden en takken, hout, schors, mos, hars, gom en balsem, vruchten en schillen, zaden en pitten. De essentiële oliën van eucalyptus en teatree komen voor in de oliehoudende holtes net onder het bladoppervlak, rozenolie wordt gedestilleerd uit bloemblaadjes en kruidnagel uit de gedroogde bloemknopjes. Bij marjolein worden de bloeiende bloemtoppen gebruikt, net als bij lavendel, terwijl bij de productie van duizendblad de gehele plant wordt gedestilleerd. De jeneverbesstruik levert zowel essentiële olie uit de bessen als uit de takken. De sinaasappelboom geeft neroli uit de bloesem, sinaasappelolie uit de schil van de vrucht en Petit grain uit de bladeren, dus drie verschillende oliën! Wierook en mirre worden gewonnen uit hars van de struik. Deze olie is dan ook wat minder vloeibaar.

Goden vereren

Al eeuwenlang gebruiken volkeren planten om zich te verzorgen en om hun Goden te vereren. Het werken met essentiële oliën is al sinds eeuwen bekend en staat in deze tijd in een hernieuwde belangstelling. Aromatherapie is een levende en groeiende vorm van therapie met haar blik vooruit gericht op de totale gezondheid en welbevinden van het individu, zowel fysiek, emotioneel als spiritueel. Steeds meer mensen kiezen voor een eigen gezonde manier van leven en zijn gericht op welbevinden. Het streven van aromatherapie is aanvullend aan reguliere en complementaire zorgmogelijkheden.

Geschiedenis van etherische olie

De geschiedenis van de etherische olie is onlosmakelijke verbonden aan die van de mensheid. Al in de prehistorie wist de mens dat hij de smaak van voedsel kon veraangenamen door hout en hars te verbranden. Men verzamelde planten en vruchten, niet alleen om te eten, maar ook voor andere doeleinden. Ze ontdekten dat verbranden van takjes en twijgjes voor een verandering van sfeer zorgde, ze voelden zich soms slaperig en ontspannen of soms juist opgepept. De geschiedenis van de essentiële oliën begint in het Oosten. In China, India, Perzië en Egypte werden de eerste primitieve vormen van destillatie toegepast.

Rond 980 was er een jonge arts, Avicenna, die voor het eerst zo’n 800 planten en hun uitwerking op het organisme beschreef. Veel van die beschreven kruiden komen uit het Oosten. Hij ontdekte een behandeling voor gebroken ledematen, manipulatie van ruggengraatsafwijkingen en beschreef diverse massagetechnieken. Zijn medische encyclopedie was tot ver in de 17e eeuw bij veel universiteiten in gebruik. Tevens was hij de eerste die de rozenolie destilleerde. De uitvinding van de gekoelde spiraal, een doorbraak in de kunst van het destilleren, wordt ook aan hem toegeschreven.

Europa

Rond de 12e eeuw waren de aroma’s uit Arabië, meegenomen door de kruisvaarders, door heel Europa bekend. Geleidelijk aan begonnen de Europeanen te experimenteren met hun eigen inheemse kruiden, als lavendel, rozemarijn en salie. Venetië werd de parfum hoofdstad.

De kruiden werden niet alleen om hun geneeskrachtige werking ingezet, maar ook als reukwater, daar er van hygiëne weinig sprake was. Alles werd geparfumeerd, pruiken, handschoenen, kleding, enzovoort. Tijdens de 18e eeuw kreeg het Franse hof van Lodewijk XV de bijnaam: het geparfumeerde hof. Uit deze periode stamt ook de “eau de Cologne”, een reukwater wat ook nu nog verkrijgbaar is! Eén van de bestanddelen is de bergamot olie.

Bij een pestepidemie liep men door de straten met een pomander, een metalen bol waarin kruiden werden gebrand. Door de aroma’s die vrijkwamen werd de lucht gezuiverd van ziektekiemen.

Grasse werd het grootste productiecentrum van plantaardige grondstoffen en was met name bekend om de verbouw van jasmijn, rozen en sinaasappelbomen. De stad stond indirect al lange tijd in verband met de parfumerie dankzij de looierijen en het beroep handschoenparfumeur, dat langzaam veranderde in parfumeur. In 1724 namen de parfumeurs de eerste moderne alambiek (een destilleertoestel) in gebruik, waarna de specialisatie van Grasse definitief gevestigd was.

Organische chemie

De 19e eeuw is het tijdperk van de industriële revolutie en de opkomst van de organische chemie. Deze bood onderzoekers de mogelijkheid geurmoleculen te isoleren, de verschillende bestanddelen te identificeren en ze specifiek namen te geven, zoals geraniol, pineen en cineol. Organische chemie legde de basis voor de ontwikkeling van synthetische tegenhangers van de essentiële oliën en de groei van de moderne geneesmiddelenindustrie. Kruidengeneeskunde en aromatische geneesmiddelen verloren hun geloofwaardigheid. In het midden van de 20e eeuw was de rol van de essentiële oliën bijna geheel teruggebracht tot het gebruik van parfums, cosmetica en voedingsmiddelen.

Deze blog is geschreven door Jessy Jansen. Jessy heeft een holistische praktijk in Havelte in Drenthe. “Als kind was ik vaak in de natuur te vinden. Ik had al vroeg een diep bewustzijn dat alles met elkaar verbonden is. Ik ervaarde en beleefde de schoonheid van de natuur en de kracht ervan. Helende kracht. Puur en schoon. Het bewustzijn dat voor alles een tijd en plaats is en het besef dat het een niet zonder het ander kan bestaan. Als mens zijn wij een deel van dit geheel.” Aldus Jessy.

Hoofdmassage kan grondend werken

Hoofdmassage en spreekwoorden: het hoofd koel houden, het hoofd erbij houden, ergens een hard hoofd in hebben, een plaat voor je kop hebben, hoofd- en bijzaken scheiden, niet op je achterhoofd gevallen zijn, het hoofd van de school, jezelf voor je kop slaan. Er zijn voor geen enkel lichaamsdeel zoveel spreekwoorden als voor het hoofd. Logisch wellicht, het hoofd is het centrum van ons bestaan. We proeven, ruiken, zien, horen en denken ermee. In de huidige maatschappij zijn er hele volksstammen die de rest van het lichaam eigenlijk niet nodig hebben. Het hoofd is dan ook een ideale plek om te masseren. Naast dat er ontzettend veel spieren en zenuwuiteinden op je hoofd zitten, kunnen er ook veel spanningen ophopen.

Het hoofd met al haar indrukken masseren kan leiden tot een snelle en diepe ontspanning. Hoofdmassage is net als lichaamsmassage in het algemeen al duizenden jaren oud. Binnen onze huidige leefstijl (mobiele telefoons, autorijden, reclame, veel mensen, drukke baan, etcetera) met al haar duizenden indrukken is de hoofdmassage echter nog weldadiger geworden. Uit oude geschriften van medici bleek dat er voor de 19e eeuw geen melding werd gemaakt van hoofdpijn. Hoofdpijn bestond vroeger gewoonweg niet!! Behalve als je een bijl in je hoofd kreeg uiteraard (niet alles van vroeger was beter).

Hersenen blijven malen

Het menselijk lichaam kan je zien als een boom met de wortels in het hoofd. De volledige controle van de lichaamsfuncties (hersenen/centrale zenuwstelsel/hormonen) wordt gereguleerd door de hersenen. Dus de zorg en de behandeling die je geeft aan het hoofd heeft zijn uitwerking op alle delen van het lichaam, zoals een boom die het water met zijn voedingsstoffen tot zich neemt via de wortels en deze zo verspreid naar de takken en bladeren. Hoofdmassage vitaliseert geest en lichaam. Het verhoogt de stroom van hersenvocht (cerebro-spinale vloeistof) en balanceert de hypofyse (de dirigent van het hormonale orkest) en pijnappelklier (ook wel zetel van de ziel genoemd, derde oog en 6e chakra). De stress van het dagelijkse leven beïnvloedt de geest en deze mentale stress is van invloed op onze fysieke gezondheid. Het is dus een niet te onderschatten behandeling die een grote positieve invloed heeft op het reduceren van stress en stress gerelateerde klachten.

Voordelen van hoofdmassage

De voordelen van het krijgen van een hoofdmassage zijn:

• Verbetert de toevoer van verse zuurstof naar de hersenen
• Ontspant het zenuwstelsel en elimineert de vermoeidheid als gevolg van mentale spanning en druk
• Verbetert de circulatie van het vitale hersen- en ruggenmergvocht
• Verlaagt productie van cortisol en adrenaline
• Verhoogd de afscheiding van groeihormonen en enzymen, die noodzakelijk zijn voor de groei en ontwikkeling van de hersencellen
• Vertraagd haaruitval en vroegtijdig kaal en grijs worden
• Verhoogt serotonine productie, depressieve mensen hebben laag serotonine gehalte
• Verhoogt de weerstand
• Ontspant en is zeer weldadig

Deze tekst is geschreven door Bertine van Dijk. Bertine leert je in de cursus hoofdmassage en indiase hoofdmassage de lekkerste technieken.

Wat is Triggerpoint Therapie?

Niets is er voor mij fascinerender dan Fascia. Het ingenieuze netwerk van bindweefsel draden dat alles in het lichaam met elkaar verbindt en de start is van de uitgroei tot verschillende organen, pezen en spieren. Dat prachtige verbindende weefsel wat ook een duidelijke relatie heeft met onze emoties. Dit weefsel wat kan verzachten onder liefdevolle aanraking en kan verharden tot knopen / triggerpoints, als er spanning en stress, op welke manier dan ook, plaats vindt. Hoe mooi is het dat wij als therapeuten en masseurs dit weefsel kunnen manipuleren en losmaken (2-daagse Cursus Triggerpoints) en daarmee ook de geest, indien gewenst, meer kunnen ontspannen.

In het fasciale netwerk kunnen triggerpoints ontstaan. Deze vervelende “knopen” kunnen naast lokale pijn ook uitstraling geven in een heel gebied en de oorzaak zijn van een groot aantal klachten. Door middel van triggerpoint therapie, eventueel gecombineerd met een andere massage techniek, kunnen we de triggerpoints elimineren. Het mooie van deze techniek vind ik dat de cliënt hiermee ook tools krijgt voor een zelfbehandeling en daarmee dus zelf ook bijdraagt aan het opheffen van de klacht. Self-empowerment.

Liefdevol in contact

Het werken met de Fascia is voor mij een mooie en liefdevolle manier om contact te maken met mensen en om iemand vitaal en gezond te krijgen en te houden. Mede door deze fasciarelease neemt massage in de huidige maatschappij een serieuze plek in en wordt deze niet slechts gezien als ontspanning.

We zijn nog maar aan het begin van de ontdekkingstocht van wat Fascia eigenlijk is en de reis is nu al zo prachtig en interessant.

De geschiedenis van Triggerpoint Therapie

De geschiedenis van de triggerpoints gaat terug naar de 16e eeuw waarin Baillou (1538 – 1616) een aandoening beschreef die nu bekend staat als het Myofasciaal Pijn Syndroom (MPS). Deze aandoening wordt gekenmerkt door een groot aantal symptomen van zowel sensorische, motorische als autonome aard en veroorzaakt door triggerpoints. Het is een medische diagnose, erkend door specialisten die zich met pijn en pijnbestrijding bezighouden.

Triggerpoints hebben meer bekendheid gekregen door het werk van Dr. Janet Travell. Deze cardioloog ondervond bij het stelselmatig palperen (met de handen voelen) van de borst, schouder en armen bij veel patiënten met longziekten, dat er triggerzones aanwezig waren. Deze zones heeft ze hierna herleid tot triggerpoints. In haar samenwerking met Dr. David Simons is er een zeer grondige topografische documentatie ontwikkelt van triggerpoints met de daarbij behorende patronen van afgeleide pijn. Deze documentatie is beschreven in hun boek: ‘Myofascial Pain and Dysfunction: The Trigger Point Manual ‘(Travell & Simons 1999). Myo betekent “spier” en fasciaal is het fasciale netwerk.

Myofasciale Triggerpoints

Een Myofasciaal TriggerPoint (MTrP) is een zeer gevoelige kleine verkramping in een skeletspier met een zeer gevoelige, voelbare verdikking in een strakke streng (ook wel bekend als spierknoop). Deze triggerpoints kunnen allerlei symptomen geven en versterken op andere plekken dan waar ze zitten.
Bij compressie is deze plek pijnlijk en kan karakteristieke afgeleide pijn, afgeleide gevoeligheid, motorische disfunctie en autonome verschijnselen oproepen (Simons, Travell & Simons 1999). De gevoeligheid van de plek komt vaak door gebrek aan zuurstof en doorbloeding. Elk triggerpoint heeft zijn eigen specifieke uitstralingsgebied.
In hoofdlijnen maken we onderscheid in twee verschillende soorten triggerpoints: latent en actief. Een actief triggerpoint veroorzaakt pijnklachten en als er compressie op dit punt komt zal de cliënt een herkenbare pijn of andere symptomen ervaren. Een latent triggerpoint zorgt voor coördinatie verstoring en stijfheid doordat de spier verkort. Een resultaat hiervan kunnen ook het knakken en kraken van gewrichten zijn. Daarnaast kunnen triggerpoints ook op zenuwen of aderen drukken waardoor een stagnatie in de doorstroming ontstaat. Voorbeelden hiervan zijn koude lichaamsdelen of tintelingen. Als laatste kunnen triggerpoints ook spieren verzwakken.

Hoe ontstaan Triggerpoints?

Triggerpoints kunnen ontstaan doordat spieren niet goed gebruikt worden. Meestal gebeurt dit in combinatie met een verkeerde lichaamsstand of een verkeerd beweegpatroon van de gewrichten. Bij een normale situatie kan het lichaam met een gecorrigeerde beweging of rust de afwijking weer corrigeren. Wanneer het zenuwstelsel overactief of verstoord is, kan dit er voor zorgen dat de klachten chronisch worden. Daarnaast kan het ook zijn dat triggerpoints het zenuwstelsel verstoren of actief houden. Niet alleen een verkeerde stand of beweegpatroon kunnen triggerpoints veroorzaken, de volgende elementen kunnen ook een belangrijke rol spelen in het ontstaan van triggerpoints:

• Overbelasting,
• Trauma (ongeluk)
• Onderbelasting (langdurig in activiteit als gevolg van gips of bedlegerig)
• Zittend beroep
• Stress
• Ongezond voedingspatroon
• Slechte leefomgeving
• Slecht ademhalingspatroon
• Onderdrukte Emoties

Bovenstaande oorzaken kunnen ook leiden tot een verstoring in de celstofwisseling, de hormoonbalans, het zuur-basen evenwicht, het zenuwstelsel en de tensegriteit in het lichaam. Onderdrukte of weggeduwde emoties (angst, boosheid, verdriet) kunnen er ook voor zorgen dat het lichaam verstoord raakt. Pijn is dan de afleider van het werkelijke probleem in het lichaam.

Triggerpoints kunnen ontstaan in alle spieren van het lichaam en vaak op vaste plaatsen. Dit zijn de plaatsen waar het zenuwstelsel informatie op de spier overbrengt. Triggerpoints kun je voelen als een rijstkorrel of erwtje en soms zelfs ter grootte van een knikker of kauwgombal.

De strakke streng waarin de triggerpoint zich bevindt wordt ook wel omschreven als een hard stuk spaghetti diep in de spier. Je hoeft dus niet hard op zoek te gaan naar de triggerpoints. Je zoekt de plek die pijn doet en daar bevindt zich de triggerpoint. Hoewel een triggerpoint de bron van spanning in het bindweefsel of het zenuwstel is, of zorgt voor vernauwing van bloedvaten, pijn en verzuring etcetera, is het vaak niet de oorzaak maar een gevolg of een symptoom van iets anders. Een triggerpoint is dan meer de versterker van de symptomen.

Deze Triggerpoints blog is geschreven door Mathilde Vlotman. Ze geeft ook de 2-daagse Cursus Triggerpoints.

Soefisme

Soefisme was mij nog vrij onbekend. Totdat ik per toeval Sakya tegenkwam. Het leek me een goed idee haar eens te vragen voor een podcastinterview.
Sakya (64) was van jongs af aan geïnteresseerd in allerlei verschillende spirituele stromingen. In de negentiger jaren kwam zij met het universeel soefisme in aanraking en dat werd haar spirituele thuisbasis. Zij was enige jaren landelijk voorzitter van de Soefi Beweging. Daarnaast is zij centrumleider van het sinds 2020 zelfstandige Soeficentrum Regio Utrecht. Zij geeft avonden, verdiepingsdagen en begeleidt mensen op het soefipad. Haar ervaringen als dansdocent en danstherapeut verwerkt ze in haar benadering van spiritualiteit waarin het ervaren van je lichaam een wezenlijk onderdeel is. 

Universeel soefisme

Ik zocht, maar vond u niet.
Met luide stem riep ik vanaf de minaret.
Ik luidde de tempelklok bij het krieken van de dag
en bij zonsondergang.
Ik baadde tevergeefs in de Ganges.
Ik kwam teleurgesteld terug van de Kaäba.
Op aarde keek ik naar u uit
en zocht u ook in de hemel, mijn Geliefde,
maar uiteindelijk heb ik u gevonden,
als een parel verborgen in de schelp van mijn hart.

Inayat Khan

Soeficentrum Regio Utrecht

In het universeel soefisme zijn alle religies gelijkwaardig en is er eerbied voor alle boodschappers uit heden en verleden die de spirituele waarheid aan de mensheid hebben geschonken. Er zijn geen dogma’s. Het gaat erom jezelf te openen voor de parel in de schelp van je hart. Een parel die je Licht, Liefde, Leven, Bewustzijn, Bron of het Goddelijke zou kunnen noemen.
Je hart openen voor die parel vraagt van ons dat we vrijer worden van onze emoties en gedachten. Zo kan ons hart steeds ruimer en lichter worden zodat we dat licht ook naar anderen kunnen uitstralen. Want het soefisme benadrukt niet alleen het belang van je eigen ontwikkeling maar ook de dienstbaarheid aan de wereld.
De musicus en mysticus Inayat Khan heeft deze universele vorm van soefisme vanuit India in het westen geïntroduceerd. Het is een spirituele visie die je zou kunnen samenvatten met de steekwoorden Liefde, Harmonie en Schoonheid.

Er zijn allerlei organisaties en centra in Nederland die zich met het universeel soefisme bezighouden. Soeficentrum Regio Utrecht is er daar een van. Bij deze spirituele gemeenschap ligt de nadruk op ervaringsgerichte activiteiten, omdat die wezenlijk zijn voor  het openen van je hart. Daarbij is er aandacht voor de adem, meditatie, muziek, poëzie en lichaamsbewustzijn. Dit alles in een sfeer van openheid, zodat mensen zich thuis kunnen voelen en onderlinge verbondenheid kunnen ervaren.

www.soeficentrumutrecht.nl

In deze blog ga ik dieper in op de ayurveda; de oude Indische leer waar onder andere yoga uit voort komt. Ik ga het hebben over de dosha’s. Dosha betekent letterlijk “dat wat verandert”. De theorie van de tridosha is uniek voor de Ayurveda. De drie dosha’s bepalen de chemische geaardheid van elk levend organisme. Ieder mens heeft een unieke individuele samenstelling van de tri-dosha. Uit deze samenstelling wordt zijn constitutie opgebouwd. Deze constitutie is bepalend voor de lichaamsbouw, de karaktereigenschappen, de gedragswijzen en de vatbaarheid voor ziekten.
Mensen zijn dus onder te verdelen in ‘typen’ naar aanleiding van hun constitutie. Vaak bestaat een constitutie uit een combinatie van twee of drie dosha’s. (Zo kun je dus bijvoorbeeld een Vata-Pitta type zijn of een Kapha-Pitta type).

De tri-dosha wordt op de volgende wijze door de vijf elementen (akash, water, vuur, aarde en lucht) gemanifesteerd.

•             De elementen ether en lucht (akash en vayu) vormen het vata-temperament.

Plaats: onder de navel in het gebied van de dikke darm.

•             Vuur en water (agni en jala) vormen het pitta-temperament.

Plaats: tussen hart en navel.

•             Water en aarde (jala en prithvi) vormen het kapha-element.

Plaats: boven het hart in het bovenlichaam.

Het temperament van een individu (de ‘natuur’ of prakriti ), wordt op het moment van de conceptie vastgelegd en verandert tijdens het leven niet. Door interactie van het individu met de omgeving ontstaan er onevenwichtigheden. Deze onevenwichtigheden zorgen voor disbalans welke zorgt voor fysieke en/of psychische ongemakken.

Ayurveda kijkt holistisch naar het lichaam en de geest?

Vata, elementen ether en lucht – > spreken, reuk, zintuiglijke waarneming, beweging, ademhaling.
Vata is de subtiele energie die alle bewegingen regeert, zoals ademhaling, spierbewegingen en impulsen vanuit het zenuwstelsel en het spreken en zintuiglijke waarneming. Het heeft te maken met alles wat er in het hoofd gebeurt. Bijvoorbeeld mentale en emotionele klachten zoals depressiviteit, hoofdpijn, bloeddrukklachten.

Pitta, elementen vuur en een beetje water -> transformatieprocessen zoals onder andere de spijsvertering, het gezichtsvermogen, de stofwisseling.
De gal-energie: deze heeft naast gal ook te maken met de spijsvertering en de productie van lichaamsenergie, temperatuur, kleur van de huid, glans van de ogen, intelligentie en inzicht. Pitta laat zich psychologisch zien in haat, jaloezie en kwaadheid.

Kapha, elementen water en aarde -> structuur van het lichaam, vet, groei, kracht, uithoudingsvermogen, standvastigheid, zwaarte en vitaliteit. Slijm-energie speelt een belangrijke rol in het lymfesysteem en bij infectieziekten. Lichamelijk zit kapha achter structuur, de gestalte. Het regeert weerstand, het oliet de gewrichten, brengt vocht naar de huid en zorgt voor kracht en stabiliteit.

Merel Drilling (luister haar interview in de Esoterra podcast)