Onlangs mocht ik een cursus verzorgen voor the Chairmen at Work. Een bedrijf dat blinde en slechtziende stoelmasseurs uitzendt naar allerlei bedrijven en evenementen. De meeste cursisten zijn niet zo geboren maar in de loop van hun leven slechtziend of blind geworden. Iets vreselijks om mee te maken, lijkt me zo. Toch kwamen ze, deze dag, op mij over alsof ze ermee konden leven. En dat kan gelukkig ook. Ze kunnen er zelfs mee werken. Meedoen met de rest. Ertoe doen.
Leren zonder ogen
Ik leerde die dag goed op mijn taal letten en ontdekte de meerwaarde van de anatomische terminologie. Als je niets kunt zien, moet je dus alles horen of voelen en kan men niks met de opdracht: ”Strijk over de rug van hier naar daar” maar geef je veel meer bruikbare informatie als je zegt: “Strijk met gesloten vingers naast de wervelkolom, beginnend bij de processus transversi. Werk homo-lateraal”. De uitgereikte certificaten werden dankbaar in ontvangst genomen “Zo dat ziet er mooi uit!” en voor de gebruikelijke foto voor social media moest ik even kijken of alle certificaten niet ondersteboven of met de achterkant werden getoond. Een leuke en leerzame dag. Vooral voor mij.
Chairmen at work
De dag begon met een introductie van Joost Rigter de oprichter en directeur van Chairmen at work. En ik kreeg tijdens zijn voordracht al vochtige ogen. Ik werd geraakt door de veerkracht, het doorzettingsvermogen van mensen die blind worden en verder willen/ moeten leven. Ik vermande me om te beginnen met de cursus en aan het eind van de dag reed ik naar huis en vroeg ik mezelf af wat me hier zo aan raakt. “Waarom ontroert me dit zo? En wat resoneert er dan bij mij. Ik ben gezond en heb nergens last van??” s ’Nachts in bed ontdekte ik het. Het is de reden waarom ik Esoterra opzette en de reden waarom ik altijd nieuwsgierig blijf naar ‘de mens’ en mijn eigen handelen.
Ik denk dat we allemaal namelijk slachtoffer worden op een bepaald moment in ons leven. We maken allemaal een trauma mee waardoor we slachtoffer worden. Fysiek, mentaal, emotioneel, spiritueel. Dat kan een heel groot trauma zijn, maar ook kleine gebeurtenissen kunnen traumatisch zijn. Ingeborg Bosch schrijft in haar boek ‘De herontdekking van het Ware Zelf’ dat het voor een baby enorm traumatisch kan zijn als het honger heeft en geen voeding krijgt. Voor de baby is er alleen hier en alleen nu. En als er dan geen voeding is, is er een levensbedreigend probleem.
Littekens blijven
Zodra we een trauma meemaken worden we (gedeeltelijk) slachtoffer en gaan we overleven. We hebben een litteken, pijn. We creëren een overlevingsmechanisme, een pantser, of een (pseudo) veilige leefwereld. Zijn we getraumatiseerd door een bijtende hond, dan lopen we met een grote boog om alle toekomstige honden heen. Natuurlijk zijn grote en kleine trauma’s niet met elkaar te vergelijken. Overleven in een concentratiekamp in de Tweede Wereldoorlog ‘scoort veel hoger’ dan een baby die een uurtje moet wachten op zijn prakje. Maar met pijn en met trauma is vergelijken niet relevant. Wat jou overkomt vormt jou. “Stel je niet aan” werkt meestal niet en betuigt voornamelijk van weinig empathie. Pijn is individueel en lijden al helemaal.
Trauma
Nee, iedereen krijgt zijn eigen deel en moet het daarmee doen. We leven niet meer vanuit vertrouwen in ‘de hoorn des overvloeds’ die het leven kan zijn, maar we gaan vanuit angst óverleven. Iedereen maakt wat mee en wordt survivor. Wat mij nu zo raakt is als mensen actie ondernemen om uit het overleven te stappen en weer te gaan leven. Wat mij die dag raakte is dat mensen opstaan, hun trauma en de gevolgen daarvan diep in de ogen kijken en zeggen: en nu ga ik verder. Nu stap ik terug in het leven. Met alle bagage en angsten, ga ik in vertrouwen het leven beleven.
Stefan van Rossum
Vandaag 11 november is het Sint Maarten. Vanavond mogen onze kinderen met zelfgemaakte lampionnen snoep ophalen. Ik ben al het hele weekend druk met een creatieve lampion; de kinderen verheugen zich voornamelijk op al het snoep dat ze gaan krijgen.
Dat snoep wordt in onze buurt verzameld en dan verdeeld. De kinderen mogen de helft houden; de andere helft gaat mee met de vrijwilligers van de Voedselbank.
Beschermheilige van masseurs en massagetherapeuten
Sint Maarten is namelijk bekend geworden met het delen van zijn mantel. Hij had zo’n grote rode cape en toen hij een naakte zwerver zag, bedacht hij zich geen moment en sneed met z’n zwaard de cape in tweeën. De helft voor de zwerver, de helft voor zichzelf. Dat was eigenlijk meer dan genoeg.
Nu ben ik niet christelijk opgevoed maar Sint Maarten is door deze actie wel een van mijn favoriete Sinten. Het is daarom dat ik op geheel persoonlijke titel Sint Maarten uitroep tot beschermheilige van masseurs en massagetherapeuten!
Want Sint Maarten gaat over delen maar niet alles weggeven. Ik stel me zo voor dat Jezus meteen zijn hele mantel had weggegeven. “Hier, neem alles maar! Ik draag het lijden wel.” Nee Maarten begrijpt de echte mening van delen. Namelijk het hoeft niet ten koste van jezelf te zijn. Van echt delen wordt iedereen beter. Delen is een win-win situatie. Ok, hij is z’n halve cape kwijt maar er is nog genoeg stof en hij krijgt de grote voldoening van iemand helpen.
Waarom dan de beschermheilige van masseurs en massagetherapeuten?
Mantelzorg
Ok, ik had me misschien beter moeten inlezen eerst want het woord ‘mantelzorg’ komt direct van deze actie af (vandaar het woord mantel). Ook palliatieve zorg komt van Sint Maarten want ‘pallum’ is Latijn voor mantel. Dus dan is Sint Maarten meer een beschermheilige van de (hele) zorg.
Maar ik zie om me heen en weet van mezelf dat het delen van Sint Maarten enorm over grenzen gaat. En dat is de grote uitdaging in ons vak. Veel (beginnende) masseurs durven niet de echte waarde van een massage te vragen, gaan veel langer door dan de afgesproken tijd en willen altijd nog iets geven.
Delen is iets anders dan geven. Delen is iets geven zonder er minder van te worden. Net zoals een goede massage de masseur/therapeut net zoveel geeft als de ontvanger. Wederkerigheid is een essentieel begrip in dit vak. En dan bedoel ik niet alleen de betaling.
Niet weggeven maar doorgeven. Dat is de uitdaging. Niet ten koste van ons eigen lichaam masseren maar ten faveure. We worden zelf ‘zen’ van het masseren. De oxytocine stroomt nog meer door onze aderen.
Palliatieve zorg
Meestal denken we bij palliatieve zorg aan zorg die wordt verleend aan ongeneeslijk zieke mensen maar dat is niet helemaal de juiste definitie. Die luidt: “Zorg gericht op verzachting of verlichting”.
Dus zorg bieden zonder dat iemand daar beter van wordt. Hier kun je dus als verzorgende geen resultaten ‘scoren’. Niet iemand beter kunnen maken maar er toch voor iemand zijn. Daar moet je stevig voor in je schoenen staan. Dat is toch wel een van de meest compassionele vormen van zorg. En ook al is er geen verbetering, heling of resultaat, de beloning is er toch. Het geeft enorm veel voldoening.
Compassie werkt niet alleen naar buiten toe. Je eigen hart wordt er minstens even warm van. En compassie kun je delen wat je wilt; je wordt er nooit armer van. Enkel maar rijker.
Fijne Sint Maarten
Positieve gezondheid
Positieve gezondheid was het thema van een congres waarvoor ik afgelopen woensdag was uitgenodigd om mee te denken over het gezond en vitaal maken van de stad Utrecht. Een initiatief van NL2025. Een van de sprekers was Machteld Huber die een nieuwe definitie van gezondheid heeft geïntroduceerd. Ze noemt het positive health (positieve gezondheid). Ze deed dit omdat er behoefte was aan een herijking van de oude definitie:
”Gezondheid is een toestand van volledig lichamelijk, geestelijk en maatschappelijk welzijn en niet slechts de afwezigheid van ziekte of andere lichamelijke gebreken.”
In 1948 kwam de WHO met deze definitie van gezondheid. Destijds al een nieuwe blik op gezondheid want voordien werd gezondheid nog mechanis benaderd. Je bent gezond als je niet ziek bent (zoals de tweede regel in de definitie al aangeeft).
“There are no passengers on spaceship earth. We are all crew.”
marshall mcluhan
Machteld Huber; grondlegger van positieve gezondheid
Kortom de afwezigheid van ziekte maakte je voor 1948 gezond. Net als een auto die rijdt ‘gezond’ is als ie rijdt zonder kuren. De definitie van Machteld werd:
“Het vermogen zich aan te passen en een eigen regie te voeren, in het licht van de fysieke, emotionele en sociale uitdagingen in het leven”.
In de nieuwe definitie (positieve gezondheid) staat de mens zelf meer centraal als actief participant is in de eigen gezondheid. Huber onderscheidt zes gezondheidsdimensies om het ‘gezondheidswelzijn’ te meten:
Lichaamsfuncties: medische feiten, fysiek functioneren, klachten en pijn, energie
Mentale functies en -beleving: cognitief functioneren, emotionele toestand, eigenwaarde/zelfrespect, gevoel controle te hebben, zelfmanagement en eigen regie, veerkracht
Deze aanpak wordt ook wel positieve gezondheid of positive health genoemd.
Weerstand tegen positieve gezondheid
Maar ook deze definitie klopt niet volgens velen die er verstand van hebben. Dr. Pim Valentijn, directeur van Essenborgh en onderzoeker aan de Universiteit van Maastricht schrijft: ”Huber verwart gedrag en gezondheid met elkaar. Volgens de definitie zouden bijvoorbeeld zeer zieke mensen als gezond kunnen worden gezien zolang ze zich maar constructief gedragen. De verwarring ontstaat doordat Huber de term ‘gezondheid’ gebruikt voor een toestand én voor het omgaan met die toestand. Deze dubbele betekenis houdt in dat mensen op een gezonde en ongezonde manier kunnen omgaan met hun gezondheid en hun ongezondheid. Zo kan, afhankelijk van het perspectief van de beoordelaar, dezelfde persoon gezond of ongezond of zelfs tegelijkertijd gezond en ongezond worden genoemd.
Hierdoor laat het concept van Huber veel vragen onbeantwoord en kan tot eigenaardige of onjuiste gevolgtrekkingen leiden. Daar heeft hij een punt: kun je ziek zijn als je je gezond voelt? Uiteraard kan iemand ernstig ziek zijn. Ook als hij zich kip lekker voelt. Je zou nog een andere definitie moeten maken van gezondheid als je claimt dat je pas ziek bent als je er onder gebukt gaat of als je er last van hebt.
Alternatief
“Het mede door eigen inspanning en naar welbevinden kunnen behouden en ontwikkelen van de gezien de levensfase en levensomstandigheden noodzakelijke lichamelijke, psychische en sociale functies.”
Volgens Jaap van der Stel, lector GGZ bij Hogeschool Leiden, senior-onderzoeker GGZ inGeest slaat ze zelfs de plank flink mis. Deze omschrijving is volgens hem dynamischer, doet recht aan de levensloop, geeft aandacht aan de beleving van de degene waar het om gaat, houdt rekening met de omstandigheden, en maakt duidelijk dat gezondheid iets is dat iemand niet overkomt maar eigen activiteit veronderstelt.
De definitie van holisme
Mijn definitie van gezondheid gaat verder dan de individuele mens. Hubers definitie wordt gezien als een holistische, omdat diverse factoren meespelen. ‘Het hele plaatje.’ In die zin is het zeker meer holistisch of psychosomatisch dan de vorige maar ook het woord holisme heeft vele verschillende definities. De meest gebruikte is “Lichaam en geest zijn één.” Hiermee wordt bedoeld dat mentale en emotionele aspecten invloed hebben op het lichaam. Voor sommigen werkt het ook nog wederkerig maar ik hoor bij de meesten geen wisselwerking, slechts een invloed van de geest op het lichaam.
Holisme in mijn definitie luidt eenvoudig gezegd: “Alles is één!” Alles is met elkaar verbonden en beïnvloed elkaar. Ja, je gedachtes beïnvloeden je fysieke gesteldheid. Maar holisme houdt niet op bij het individu als de definitie ‘alles is één’ klopt. Dan houdt mijn gezondheid ook niet op bij mijn lichaam of mijn zijn. Dan is gezondheid breder, iets wat ook buiten mij (een tegenstelling van mijn eigen definitie want als alles 1 is, is er geen buiten of binnen) is. Gezondheid is dan ook de verbinding die ik heb met de Aarde. Volgens de oude definitie kan ik heel gezond zijn door Goyi bessen te eten, terwijl die bessen een grote ecologische voetafdruk maken voordat ze in mijn lichaam gezondheid brengen. Dat kan niet kloppen! Niet meer!
Een nieuw gezondheidsperspectief
In de oude definities is de omgeving van invloed op de mens. Maar de invloed van de mens op de omgeving is niet relevant. Allerlei omgevingsfactoren kunnen je ziek maken, maar hoe beïnvloed jij je omgeving? Sommige mensen kunnen een vervelende, zelfs ziekmakende invloed hebben op hun omgeving. Bij sommige bedrijven heerst er een ‘zieke werkcultuur’. Deze cultuur wordt gecreëerd door gezonde (?) individuen. De gezondheid van de mens behelst ook de invloed die hij/zij heeft op de omgeving waarin hij leeft.
Ecologisch
Sociaal
Ecologisch
Hoe beïnvloedt jouw leven de Aarde?
Eet je veel vlees? Eet je biologisch? Hoe reis je?
Consumentisme
Afvalverwerking
Je handelen, je manier van leven geven ook een mate van gezondheid af.
Sociaal
Welke invloed heb jij op je sociale omgeving? Hoe is je relatie met anderen? Hoe is je relatie met vreemden?
Hoe is je relatie met dieren, planten, plekken?
Hoe is je relatie met je familie, je buurt?
Nieuwe definitie van positieve gezondheid
De tijd dat de gezondheid van de mens alleen per individu wordt bepaald is voorbij. Net als bij bijen en andere soorten, gaat het om de gezondheid van de groep, de soort. Gezondheid gaat om mij, ons, alles. De nieuwe gezondheid toont aan hoe je, in gezondheid verbonden bent, een deelgenoot bent van de Aarde!
“Gezondheid is in optimale verbinding met jezelf en je omgeving zijn. Fysieke, mentaal, emotioneel, sociaal en ecologisch.”
Stefan van Rossum
Beheer cookie toestemming
Om de beste ervaringen te bieden, gebruiken wij technologieën zoals cookies om informatie over je apparaat op te slaan en/of te raadplegen. Door in te stemmen met deze technologieën kunnen wij gegevens zoals surfgedrag of unieke ID's op deze site verwerken. Als je geen toestemming geeft of uw toestemming intrekt, kan dit een nadelige invloed hebben op bepaalde functies en mogelijkheden.
Functioneel
Altijd actief
De technische opslag of toegang is strikt noodzakelijk voor het legitieme doel het gebruik mogelijk te maken van een specifieke dienst waarom de abonnee of gebruiker uitdrukkelijk heeft gevraagd, of met als enig doel de uitvoering van de transmissie van een communicatie over een elektronisch communicatienetwerk.
Voorkeuren
De technische opslag of toegang is noodzakelijk voor het legitieme doel voorkeuren op te slaan die niet door de abonnee of gebruiker zijn aangevraagd.
Statistieken
De technische opslag of toegang die uitsluitend voor statistische doeleinden wordt gebruikt.De technische opslag of toegang die uitsluitend wordt gebruikt voor anonieme statistische doeleinden. Zonder dagvaarding, vrijwillige naleving door je Internet Dienst Provider, of aanvullende gegevens van een derde partij, kan informatie die alleen voor dit doel wordt opgeslagen of opgehaald gewoonlijk niet worden gebruikt om je te identificeren.
Marketing
De technische opslag of toegang is nodig om gebruikersprofielen op te stellen voor het verzenden van reclame, of om de gebruiker op een site of over verschillende sites te volgen voor soortgelijke marketingdoeleinden.
